دردهای شکمی در زمان حاملگی
بعضی از دردهای شکمی در زمان حاملگی عادی هستند: به هر حال اعضای داخلی شما در حالت جابجایی هستندُ رحم شما در حال بزرگ شدن است و رباط‌های دور رحم در حال کشیده شدن هستند. حواسمان به بیحالی صبحگاهی هم باید باشد. ولی درد شکمی در زمان بارداری همچنین می‌تواند بسیار جدی باشد. راهنمایی‌های ما را دنبال کنید تا بیابید که چگونه باید دردهای خود را رمزگشایی کنیدُ چه زمان باید به دکتر مراجعه کنید و دلایل حقیقی علایمی که ایجاد می‌شود را بفهمید.
بعضی از دلایل بی‌خطر دردهای شکمی در زمان بارداری چه چیزهایی هستند؟
از یبوست تا درد رباط دور رحم، در ادامه به برخی از دلایلی که منجر به دردهای شکمی بی‌خطر در دوران بارداری می‌شوند، می‌پردازیم. اگر درد ادامه پیدا کرد یا علایمی نظیر خونریزی یا گرفتگی‌های عضلانی شدید داشتید، با دکتر زنان و زایمان خود حتما این علایم را بررسی کنید.
رشد رحم
به گفته دکتر پاتریک داف، استاد علم مامایی و امراض زنانه در دانشگاه فلوریدای گینسویل “رشد رحم باعث جابجایی شکم می‌شود که می‌تواند سبب حالت تهوع، احساس پر بودن و نفخ شود”. راه حل چیست؟ در وعده‌های کوچک ولی پرتعداد غذا بخورید، به طور منظم ورزش کنید، استراحت کنید و مثانه خود را با فواصل کوتاه خالی کنید.
درد رباط دور رحم
دکتر داف می‌گوید: بعضی اوقات بزرگ شدن رحم، باعث کشیده شدن رباط‌های دور رحم – دو رباط که از جلوی رحم کشیده شده و به سمت پایین رفته و کشاله ران متصل می‌شوند – می‌شود. در این حالت شما ممکن است در قسمت پایین شکم احساس ناراحتی کنید که به قسمت کشاله هم کشیده شود؛ این درد می‌تواند زمانی که شما تغییر وضعیت می‌دهید شدید و تیز یا خفیف و خارش گونه باشد. این درد معمولا در سه ماهه دوم شروع می‌شود و خودش از بین می‌رود ولی اگر به شدت احساس ناراحتی کردید از دکتر زنان خود برای مصرف استامینوفن سوال کنید.
یبوست و نفخ
متاسفانه یبوست و نفخ معمولا بخشی از حاملگی است. پروژسترون، هورمونی که در دوران بارداری افزایش می‌یابد، کل دستگاه گوارش شما را کند می‌کند که سبب حرکت آهسته‌تر غذا در بدن می‌شود. برای مبارزه با یبوست مقداری زیادی آب بنوشید و غذاهای سرشار از فیبر مصرف کنید. اگر این کارها مشکل را حل نکرد، ممکن دکترتان یک مسهل یا یک مکمل فیبری را پیشنهاد دهد.
انقباضات برکستون هیکس
دکتر داف می‌گوید: “انقباضات برکستون هیکس ربطی به گشاد شدن دهانه رحم ندارند. این انقباضات آزاردهنده ولی کاملا بی‌خطر هستند”. برای فرار از این آزار دهنده بودن، باید بین این انقباضات و انقباضات زایمان زودرس واقعی فرق قابل شوید. به گفته دکتر داف “انقباضات واقعی فواصلشان با هم کمتر و کمتر می‌شوند.” او در ادامه اضافه می‌کند “اگر شخص باردار می‌تواند با دیگران گفتگو کند، تلویزیون ببیند یا کتاب بخواند پس این انقباضات به احتمال زیاد واقعی نیستند”. کم آبی بدن می‌تواند سبب انقباضات برکستون هیکس شود پس اطمینان حاصل کنید که مقدار زیادی آب به بدنتان می‌رسد. اگر انقباضات ادامه دار بودند یا شما مطمئن نبودید که این انقباضات، برکستون هیکس هستند یا واقعی با دکتر خود تماس بگیرید.
بدترین حالت‌های دردهای شکمی در زمان بارداری کدام‌ها هستند؟
بسیاری از خانم‌ها حاملگی‌های سالمی دارند ولی پیچیدگی‌هایی جدی می‌توانند ایجاد شوند که نیازمند توجه سریع دکترتان هستند. بعضی از خطوط قرمزی که باید در صورت بروز مراقب باشید شامل خونریزی، درد خیلی شدید، طب و اختلالات بینایی هستند.
حاملگی خارج رحمی
حاملگی‌های خارج رحمی یا لوله‌ای که در آن‌ها تخمک‌ها در جایی غیر از رحم بارور می‌شوند و معمولا در لوله‌های فالوپی اتفاق می‌افتد، بر اساس آمار سازمان March od Dimes شامل ۱ مورد از ۵۰ مورد بارداری می‌شوند. در وضعیتی که شما دچار حاملگی خارج رحمی شده باشید، ممکن است بین هفته‌های ۶ام و ۱۰ام درد شدید و خونریزی داشته باشید که به دلیل متورم شدن لوله می‌باشد.
زنانی با احتمال بالای بارداری خارج رحمی معمولا کسانی هستند که در گذشته دچار حاملگی خارج رحمی شده‌اند یا سابقه جراحی لگن، شکم و لوله‌ی فالوپی دارند و همچنین کسانی که قبلا آندومتریوز، انسداد لوله‌ای، ابزار درون رحمی (IUD) در زمان انعقاد نطفه یا عفونت رحمی داشته‌اند نیز دارای احتمال خطر بالایی هستند. رحم با شکل غیرطبیعی و استفاده از روش‌های لقاح مصنوعی نیز ممکن است احتمال خطر را بالا ببرند.
حاملگی‌های خارج رحمی نمی‌توانند ادامه پیدا کنند و به درمان فوری نیاز دارند. به گفته دکتر لیندا چمبلیس، رییس بخش مامایی در بیمارستان سنت ژوزف و مرکز بهداشتی فنیکس، اگر جواب آزمایش بارداری شما مثبت بوده ولی هنوز به روش پزشکی بارداری شما قطعی نشده است و دچار دردهای شکمی شده‌اید باید سریعا توسط دکتر زنان و زایمان خود مورد بررسی قرار بگیرید. دکتر شما می‌تواند توسط دستگاه فراصوت دقیقا تشخیص دهد که آیا تخمک در رحم قرار دارد یا خیر.
سقط جنین غیر عمدی
به گفته دکتر داف اگر خانم‌ها در سه ماهه اول دچار دردهای شکمی شدند باید در رابطه با سقط جنین نگران باشند، زیرا حقیقت ناخوشایند این است که ۱۵ الی ۲۰ درصد بارداری‌ها به سقط جنین می‌انجامند. نشانه‌های سقط جنین غیر عمدی شامل خونریزی و گرفتگی عضلانی است که می‌تواند بصورت ریتمیک باشد یا مانند گرفتگی‌های قاعدگی باشند.
زایمان زودرس
اگر انقباضات منظمی را قبل از ۳۷ هفتگی حاملگی تجربه می‌کنید و دارای کمردرد دایمی هستید، ممکن است دچار زایمان زودرس شده باشید. دیگر زمان صبر کردن نیست و باید بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. انقبضات ممکن با تراوش مایع رحمی یا خون یا کاهش حرکات جنین همراه باشند یا نباشند.
دکتر چمبلیس می‌گوید حتی اشخاص حرفه‌ای در زمان سومین حاملگی هم قادر نیستند تشخیص دهند که انی انقباضات برکستون هیکس هستند یا درد زایمان زودرس واقعی و به همین دلیل او به بیماران خود می‌گوید هر زمانی که انقباضات را حس کردند با او تماس بگیرند. ممکن است به دلیل، تشخیص اشتباه شما را به خانه برگردانیم (که شامل ۳۰ درصد خانم‌هایی که مراجعه می‌کنند می‌شود)، ولی بهتر است که ایمن باشید تا شرمنده، مخصوصا در چنین مواردی.
کندگی جفت
جفت منبع اکسیژن و مواد مغذی برای کودک شما است. این عضو معمولا در بخش بالایی دیواره رحمی متصل است و تا بعد از به دنیا آمدن نوزاد کنده نمی‌شود. در حالت‌های نادر (۱ از ۲۰۰ مورد)، جفت می‌تواند از دیواره‌ی رحمی جدا شود، یک شرایط پیچیده‌ی خطرناک که بیشتر در سه ماهه سوم روی می‌دهد. دکتر داف درد کندگی جفت را بصورت “دردی شدید و دایم و دایما تشدید شونده در قسمت پایین شکم” توصیف می‌کند.
رحم شما ممکن است مانند سنگ سفت شود (اگر شکم را فشار دهید فرو نمی‌رود) و ممکن است از شما خون قرمز تیره‌ی بدون لخته خارج شود. در بعضی موارد، شخص حامله ممکن است پس از کندگی جفت وارد مرحله زایمان شود که دکتر ماما معمولا در چنین شرایطی با عمل سزارین اورژانسی بچه را به دنیا می‌آورد. اگر کندگی جفت ملایم باشد، پزشک ممکن است اجازه دهد حاملگی ادامه پیدا کند یا اینکه با ایجاد شرایط زایمان، بچه را از طریق زایمان طبیعی به دنیا بیاورد. زنانی در خطر چنین شرایطی قرار دارند که تاریخچه کندگی جفت یا فشار خون بالا، پره اکلامپسی و آسیب دیدگی شکمی دارند.
پره اکلامپسی
بر طبق آمار بنیاد پره اکامپسی آمریکا، پره اکلامپسی و اختلالات مرتبط با فشار خون بالای دیگر توسط ۵ الی ۸ درصد زنان باردار تجربه می‌شود. پره اکلامپسی می‌تواند در هر زمانی پس از گذراندن ۲۰ هفتگی روی دهد و به همین دلیل است که در هر ویزیت، پزشک فشار خون شما را اندازه گیری می‌کند و پره اکلامپسی از طریق فشار خون بالا و وجود پروتئین در ادرار قابل تشخیص است.
چون فشار خون بالا رگ‌های داخل رحم که به جنین اکسیژن و غذا می‌رسانند را منقبص می‌کند، ممکن است رشد کودک آهسته شود. پره اکلامپسی همچنین خطر کندگی جفت را نیز افزایش می‌دهد که در این حالت جفت از دیواره رحمی قبل از زایمان جدا می‌شود. اگر پره اکلامپسی شدید باشد، همراه با درد در قسمت بالایی و راست شکم شما و همچنین حالت تهوع، سردرد، تورم و اختلالات بینایی مانند چشمک زدن چراغ‌ها می‌باشد. اگر شما شک دارید که دچار پره اکلامپسی شده‌ای فورا با پزشک خود تماس بگیرید.
عفونت دستگاه ادراری (UTI)
بر اساس آمار سازمان March of Dimes تا ۱۰ درصد از مادرهای آبستن در زمانی از حاملگی دچار عفونت دستگاه ادراری می‌شوند. نشانه‌های معمول شامل میل ناگهانی به ادرار، درد یا سوزش همراه ادرار و ادرار خون آلود می‌باشد که طبق گفته دکتر چمبلیس در بعضی بیماران همراه با درد شکمی می‌باشد. او همچنین اضافه می‌کند که “نگرانی در زمینه عفونت دستگاه ادراری این است که اگر پیشرفت کرده و به کلیه‌های شما سرایت کند، خطر زایمان زودرس را افزایش می‌دهد”. به همین دلیل است که پزشک ماما در هر نوبت برای بررسی وجود باکتری مسبب عفونت دستگاه ادراری، ادرار شما را آزمایش می‌کند. خبر خوب این است که با تشخیص سریع عفونت دستگاه ادراری، به راحتی با آنتی بیوتیک‌ها قابل درمان است.
آپاندیسیت
تشخیص آپاندیسیت (التهاب آپاندیس) به گفتی دکتر داف در زمان حاملگی می‌تواند مشکل باشد زیرا با بزرگ شدن رحم، آپاندیس به بالا حرکت کرده و می‌تواند به ناف یا کبد نزدیک شود و سبب تاخیر در تشخیص شود. به همین دلیل بانوان در زمان حاملگی در مرض خطر بیشتر مرگ بر اثر آپاندیسیت هستند. اگرچه نشانه معمول آپاندیسیت درد در قسمت پایین سمت راست شکم است ولی وقتی شما حامله هستید این درد در قسمت بالاتری حس می‌شود. نشانه‌های دیگر شامل بی اشتهایی، حالت تهوع و استفراغ هستند.
سنگ کیسه صفرا
به گفته دکتر چمبلیس، سنگ در کیسه صفرا در خانم‌ها شایع‌تر است مخصوصا اگر دارای اضافه وزن باشند، بالای ۳۵ سال سن داشته باشند یا سابقه وجود سنگ در کیسه صفرا داشته باشند. درد سنگ کیسه صفرا شدید است و در بالای قسمت سمت راست شکم متمرکز است. در بعضی موارد، درد ممکن است به سمت پشت و زیر استخوان شانه نیز کشیده شود.
چه زمانی باید با پزشک خود تماس بگیرم؟
اگر احساس کردید چیزی کاملا درست نیست در تماس با دکتر خود تعلل نکنید. به گفته دکتر ربکا شیفمن، مدیر داروهای جنینی مادری در بیمارستان لینکولن واقع در برانکس نیویورک، “اگر چیزی هست که نگران آن هستید، باید با پزشک مامای خود تماس بگیرید یا از نزدیک معاینه شوید”. او همچنین اضافه می‌کند که “ما برای همین اینجا هستیم که به زنان باردار جواب بدهیم و هر مراقبتی که نیاز دارند را فراهم کنیم”. همیشه اگر یکی از علائم زیر را دارید فورا با دکتر خود تماس بگیرید:
- درد شکمی با خونریزی یا بدون خونریزی قبل از ۱۲ هفتگی
- خونریزی یا گرفتگی‌های شدید
- بیشتر از ۴ انقباض در ساعت به مدت دو ساعت
- درد شکمی شدید
- اختلالات دیداری
- سردرد شدید
- تورم شدید دست‌ها، پاها یا صورت
- درد در هنگام ادرار، مشکل در ادرار یا خون در ادرار
آیا چیز دیگری هست که به من در تسهیل ناراحتی‌های شکمی در زمان بارداری کمک کند؟
- غذاهای کم حجم و پر تعداد بخورید
- بصورت منظم و معتدل ورزش کنید
- از غذاهای پر فیبر استفاده کنید (مانند میوه، سبزیجات و سبوس)
- مقدار زیادی آب بنوشید
- به کرات مثانه خود را خالی کنید
- به اندازه‌ای که می‌توانید استراحت کنید
