حالت تهوع در بارداری از علت تا راههای درمان آن
یکی از شایعترین اختلالات در دوران بارداری حالت تهوع است. این حالت بیشتر در ۳ ماهه اول بارداری رخ میدهد اما ممکن است در ماههای بعد نیز ادامه پیدا کند. این اختلال ممکن است سلامت مادر و جنین را به خطر بیندازد. به همین دلیل باید بدانیم علت حالت تهوع در بارداری چیست و چه راههای درمانی برای آن وجود دارد.
دوران بارداری دوران بسیار حساسی برای مادر و جنین است زیرا نمیتوانیم داروی شیمیایی در این دوران برای درمان حالت تهوع مادر تجویز کنیم.
در بین مردم حالت تهوع در بارداری به ویار صبحگاهی معروف است زیرا مادران در دوران بارداری به محض اینکه از خواب بیدار میشوند، فقط کافیست تا یک لقمه غذا میل کنند یا بویی را حس کنند به سرعت حالت تهوع و استفراغ میگیرند. این حالت در برخی روزها بیشتر و در برخی روزها از شدت کمتری برخوردار است. اگر این مشکل حل نشود به مرور موجب کاهش وزن مادر و در نتیجه ضعیف شدن جنین میشود.
علائم جسمی بارداری
هر زن و شوهر جوانی که تصمیم به بچهدارشدن میگیرند، تمایل دارند تا از تغییرات و اولین علامتهای بارداری باخبر شده و اقدامات و انتظارات خود را با آن مطابقت دهند. در حقیقت اولین علامت بارداری که یک خانم به خوبی آن را درک میکند، قطع قاعدگی (پریود، عادت ماهیانه) است. البته احتمال تغییر در میزان، روزها یا نوع خونریزی قاعدگی نیز وجود دارد.
تغییرات رنگ در دستگاه تناسلی یکی دیگر از علائم جسمانی بارداری محسوب میشود. این تغییر رنگ به صورت تیرگی رنگ پوست، خود را نشان میدهد و حتی گاهی به ماسک حاملگی منجر میشود. البته خبر خوب این است که با پایان یافتن بارداری این اتفاق محو میشود. در مواردی نیز نیاز به درمانهایی دارد که توسط پزشک صورت میگیرد.
مقاله مرتبط: هفته های بارداری، علائم و تغییرات هفته به هفته در بدن به همراه تصویر
حالت تهوع و استفراغ یکی دیگر از علائمی است که بسیار از آن به عنوان تبلیغات استفاده شده است. حالت تهوع ممکن است همراه با استفراغ یا بدون آن باشد. در نتیجه این حالت تا پایان سه ماهه اول بارداری برطرف خواهد شد. حالت تهوع اغلب بدون نیاز به هیچ گونه درمانی برطرف میشود ولی گاهی نیاز به مداخلات درمانی دارد.
تغییرات خلقی یکی دیگر از عوارض بارداری محسوب میشود. این حالت ممکن است همراه با خستگی، سردرد، سرگیجه و احساس غمگینی باشد. تغییرات طبیعی بارداری توسط پزشک به مادر باردار توضیح داده میشود اما علائم خطر که نیازمند مداخلات درمانی است نیز توسط ماما یا پزشک زنان گفته خواهد شد.
یکی دیگر از شایعترین موارد در بارداری تغییر در تمایلات و عادات غذایی مادر باردار است. اطرافیان از این طریق نظرات خود را درباره جنسیت، هوش و زیبایی کودک ابراز میکنند ولی پایه علمی و صحت این مداخلات تائید یا رد نشده است.
نکات با اهمیت در حالت تهوع بارداری
با توجه به اینکه تهوع در بارداری یکی از علائمی است که بسیار در مورد آن تبلیغات منفی شده است و جنبه نمایشی یافته است. لازم است زن و شوهر اطلاعات صحیح داشته باشند. همانگونه که در بالا در خصوص علائم جسمی بارداری ذکر شد، برخی از علائم جسمی ممکن است به وجود بیایند. بارداری به منزله داشتن تمام علائم جسمی و یکسان بودن آنها در تمام زنان و حتی در یک خانم در بارداریهای مختلف نیست.
بنابراین نکته حائز اهمیت این است که نباید انتظار داشته باشیم تمامی زنان علائم یکسانی داشته باشند. حالت تهوع در بارداری به موارد مختلفی بستگی دارد یعنی حالت تهوع را در تمام زنان باردار به یک شکل نمیبینیم.
علت حالت تهوع در بارداری
هیچ کس نمیتواند به طور قطعی علت مشخصی برای این تغییر حالت در زنان باردار بیان کند. مهمترین علت ایجاد تهوع در بارداری تغییرات هورمونی در این دوره است. هنگام بارداری تغییراتی در میزان ترشح هورمونهای زنانه ایجاد میشود که برای حفظ بارداری و رشد جنین لازم است. این تغییرات هورمونی در هنگام بارداریهای چند قلویی بیشتر بوده و قابل توجهتر میباشند. یکی دیگر از موارد تهوع در بارداری، بارداری مولار یا بچه خوره(پوچ) است. در این مورد میزان و شدت تهوع بارداری بیشتر بوده و همراه با استفراغ و سایر علائم خواهد بود. پزشک با گرفتن شرححال دقیق و بررسیهای لازم قادر به تشخیص آنها بوده و اقدامات لازم را انجام خواهد داد اما برخی محققین دلایل احتمالی را تخمین زدهاند که به شرح زیر است:
هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی
این هورمون در دوران بارداری زنان به سرعت رشد میکند و افزایش مییابد. کسی نمیداند این هورمون دقیقا چه تاثیری بر ایجاد حالت تهوع در بارداری میگذارد ولی تصور میشود که بیشتر حالتهای تهوع ایجاد شده در زنان باردار از این هورمون نشات میگیرد. در نتیجه با شروع حالت تهوع این هورمون نیز در بدن زنان باردار به شدت رو به افزایش است. همچنین در خانمهایی که دارای فرزندهای چند قلو هستند، این حالت تهوع بسیار بیشتر است.
هورمون استروژن
هورمون استروژن نیز یکی دیگر از هورمونهای بدن زنان باردار است که در دوران بارداری شروع به افزایش میکند. به همین دلیل میتوانیم این هورمون را نیز یکی دیگر از علل ایجاد حالت تهوع در بارداری بدانیم.
حساسیت به بو در بارداری
خانمهای باردار در این دوران به شدت حس بویایی قوی پیدا میکنند. به گونهای که اگر یک خانم بارداری از شش فرسخی بوی ساندویچ را حس کرد، نباید تعجب کنید. به خاطر همین حس بویایی قوی، برخی زنان در دوران بارداری بر بو حساس شده و حالت تهوع میگیرند.
ناراحتی معده در زنان باردار
زنان باردار در این دوران تغییراتی را در دستگاه گوارش خود حس میکنند. اگر باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری در معده این خانم باردار وجود داشته باشد، فرد را به شدت دچار حالت تهوع و استفراغ میکند.
برخی از محققین نیز معتقدند زنان در دوران بارداری به دلیل داشتن استرس و نگرانیهای بارداری دچار حالت تهوع میشوند. این فرضیه چندان قابل قبول نیست ولی بیتاثیر هم نمیتواند باشد.
تذکر: مصرف غذاهای پرچرب و کمبود ویتامینهایی مانند b6 از علتهای تهوع در بارداری است.
موارد دیگر که سبب تشدید استفراغ میشوند؟
- بارداری پیشین
- مصرف قرصهای ضدبارداری
- ماشینزدگی
انواع حالت تهوع در بارداری
حالت تهوع در بارداری به دو نوع تهوع خفیف و تهوع شدید دستهبندی میشود. این حالتهای تهوع در ۵۰ الی ۹۰ درصد حاملگیها وجود دارد و خانمهای باردار به آن مبتلا میشوند. در ۲۵ الی ۵۵ درصد این زنان باردار، حالت تهوع با استفراغ همراه است. ۱۵ الی ۲۰ درصد زنان باردار در ۳ ماهه اول بارداری دچار حالت تهوع میشوند و حدود ۵ درصد از آنها در ماههای آخر بارداری این حالت را دارند.
تهوع خفیف
این نوع حالت تهوع در بارداری معمولا صبحها رخ میدهد ولی در طول روز همراه زنان باردار است. برای درمان این نوع حالت تهوع باید از غذاهای کم چرب استفاده کرد و غذاهای پروتئینی و کربوهیدراتی را به مقدار کم ولی در فواصل متعدد مصرف کرد.
برخی نوشیدنیهای خنک نیز در درمان حالت تهوع خفیف بسیار موثر هستند از جمله این نوشیدنیها نعنا، پونه، لیموناد و زنجبیل و حتی بو کردن لیموی تازه است. در این دوران باید از مصرف انواع ادویهها، عطرها، سیگار و قهوه پرهیز کرد.
زنان باردار باید سعی کنند هر ۳ الی۴ ساعت غذای کم حجم میل کنند و از آب میوههای ترش و شیرین نیز استفاده کنند. انجام این کارها موجب کاهش حالت تهوع در دوران بارداری میگردد.
تهوع شدید
در این نوع حالت تهوع در بارداری معمولا فرد دچار کم خونی است و به دلیل تهوع و استفراغ شدید بدن دچار کم آبی نیز میشود. در زنانی که دارای حالت تهوع شدید در بارداری هستند، معمولا استفاده از قرص آهن و پروتئین را قطع میکنند و به جای آن روزی ۴۰۰ میکروگرم اسید فولیک تجویز میشود.
گاهی برای پیشگیری از حالت تهوع شدید فرد باید بستری شود. زنانی که در بارداری قبلی خود نیز حالت تهوع و استفراغ داشتهاند، بیش از ۲۰ درصد نیاز به بستری دارند. زنانی که در حاملگی اول خود تهوع نداشتند در حاملگیهای بعدی خود نیز این احتمال بسیار کم است.
مراقبتهای لازم در تهوع بارداری
مراقبتهایی که لازم است یک خانم باردار و اطرافیان در خصوص حالت تهوع بارداری انجام بدهند، توسط پزشک یا ماما توضیح داده میشوند. ابتدا باید بدانید که اغلب حالت تهوع در بارداری هنگام بیدار شدن از خواب در صبحها به وجود میآید اما ممکن است این حالت نسبت به برخی بوها، عطرها و طعمها نیز باشد. نکته قابل پیشگیری پرهیز از تماس با موارد ذکر شده است. جهت کاهش شدت تهوع بارداری در صبح موارد زیر توسط پزشکان توصیه میگردد:
- کنار تخت میان وعدههای کوچک مانند بیسکویتشور قرار دهید تا بلافاصله بعد از بیدار شدن از خواب بخورید.
- صبحها هنگام بیدار شدن آرام روی تخت ابتدا چند دقیقه بنشینید، سپس بلند شوید.
- از دراز کشیدن بعد از خوردن هر خوراکی بپرهیزید.
- استفاده از زنجبیل را امتحان کنید.
- ویتامین و مکملهای خود را با غذا بخورید.
- تعداد وعدههای غذایی را بیشتر و کوچکتر کنید.
- از غذاهایی که بوی آن سبب تهوع میشود، پرهیز کنید.
- بهتر است غذاهای سرد یا هم دما با محیط بخورید تا تهوع کمتر شود.
- غذاهای تند، چرب و سرخشده مصرف نکنید.
- روزانه 3 بار مسواک بزنید. اگر به خمیردندان حساس هستید، بدون خمیردندان مسواک بزنید.
- مایعات بیشتری بنوشید ولی یک دفعه بدون وقفه نخورید.
- تنفس هوای تازه و پیادهروی را فراموش نکنید.
- طب فشاری که ریشه در طب سنتی دارد. در این حالت زن باردار با فشار دادن سه انگشت بالاتر از مچ دست تهوع را کنترل میکند.
تذکر: در صورتی که با درمانهای غیر دارویی تهوع درمان نشد، حتما به پزشک مراجعه کنید.
آیا حالت استفراغ و تهوع در بارداری برای مادر و جنین خطری دارد؟
اگر در حد خفیف یا متوسط باشد، جای نگرانی نیست و میتوان آن را جزو شرایط طبیعی و معمول بارداری دانست ولی اگر شدید شد، نیاز به مراجعه به پزشک است. پزشک راههای درمانی موثر را میگوید تا آسیبی به مادر و جنین نرسد. همچنین برخی از این آسیبها عبارتند از:
- کاهش آب بدن
- قلیایی شدن خون
- کمبود پتاسیم
- سرگیجه و غش
- آسیب کبدی
- پارگی در قسمت پایین مری
- کاهش وزن جنین
- زایمان زودرس
- کم شدن میزان ادرار
- پریدگی رنگ پوست
امیدواریم مطالب فوق برای شما همراهان عزیز و به خصوص زنان باردار مفید و کاربردی بوده باشد. ممنون میشویم نظرها و پیشنهادهای سازنده خود را با ما درمیان بگذارید.
تیمژرسه
منبع: mayo clinic
