کاهش تعداد اسپرم و راه‌های پیشگیری از آن
کاهش اسپرم چه دلایلی دارد؟
در صورت فعالیت در سطح بیضه‌ها هیپوتالاموس و غدد هیپوفیز فرایند منظم اتفاق می‌افتد که باعث تولید اسپرم می‌شود، پس از آن، این مایع از لوله‌های نازک عبور داده شده، با مایع منی مخلوط شده و سپس از آلت خارج می‌شود. پس می‌توان دریافت که هر اختلالی در این فرایند پیچیده می‌تواند به کاهش تعداد اسپرم کمک کند.
دلایل کاهش تعداد اسپرم را با هم بر می شماریم
بیماری واریکوسل
به عنوان یکی از از مهم‌ترین و عمومی‌ترین دلایل کاهش اسپرم و یا کاهش کیفیت آن می‌توان به واریکوسل اشاره کرد، این بیماری می‌تواند رونده تولید اسپرم را به میزان زیادی کاهش دهد و حتی منجر به ناباروری شود، واریکوسل بیماری پیچ خوردگی و تورم عروق سیاهرگی بالای بیضه هاست.
سوء تغذیه یا کمبود مواد مغذی
برخی از مواد مغذی هستند که کمبود آن‌ها می‌تواند منجر به کاهش کیفیت اسپرم شود، از این دسته مواد می‌توان به سلنیوم، ویتامین سی و زینک اشاره کرد.
گرمای بیش از حد
یکی دیگر از دلایل کاهش تعداد اسپرم افزایش دما در کیسه بیضه است، مواردی همچون نشستن‌های طولانی مدت، کار مداوم با کامپیوتر، قرار گرفتن در معرض گرمای بیش از حد سونا و آب داغ و حتی استفاده از لباس‌های تنگ باعث افزایش دما خواهد شد.
سیگار کشیدن
استعمال دخانیات کیفیت و طول عمر اسپرم‌ها را پایین می‌آورد و می‌تواند نقش منفی در باروری آقایان داشته باشد.
بیماری‌های عفونی
عفونت ممکن است تا مرز بستن مسیر حرکت اسپرم پیش برود و حتی اگر این اتفاق نیفتد در سلامت و روند تولید اسپرم ایجاد خلل می‌کند.
کاهش سطح تستوسترون
پزشکان بر این باورند که کاهش سطح تستوسترون می‌تواند تعداد مایع منی و اسپرم را در هنگام انزال کاهش دهد.
مشکلات انزال
گاهی اوقات مایع منی به جای خروج از آلت وارد مثانه می‌شود، مشکلات مختلفی از قبیل دیابت، صدمات نخاعی، عمل مثانه، پروستات یا عفونت ادراری می‌تواند باعث حرکت به سمت مثانه یا عدم انزال شود.
تومورها
تومورهای سرطانی و غیر سرطانی مستقیماً بر دستگاه تناسلی مردان و تولید و تعداد اسپرم تاثیرگذار است، جراحی، پرتو یا شیمی درمانی برای معالجه سرطان نیز نقش مهمی در پایین آمدن تعداد و کیفیت اسپرم دارد.
بیضه‌های غیر نزولی
پایین نیامدن بیضه‌ها یکی از از بیماری‌های شایع است که به صورت مادرزادی در برخی از پسر بچه‌ها دیده می‌شود، بیضه‌های جنین پسر درون شکم قرار دارد و در هفتمین ماه بارداری، از طریق کانال کشاله ران به داخل کیسه منتقل می‌شوند، اگر این امر در هر بخشی از مسیر طبیعی متوقف شود، نزول بیضه اتفاق می‌افتد.
نقص لوله اسپرم
انواع لوله‌هایی برای حمل اسپرم وجود دارد که به دلایل مختلف از جمله عفونت، تروما یا رشد غیر طبیعی، ناراحتی‌های عمیق روحی، فیبروز کیستیک یا شرایط ارثی مشابه ممکن است دچار انسداد شوند.
نقص کروموزومی
ناهنجاری‌های کروموزومی، مانند سندرم کلاینفلتر (هنگامی که آقایی دارای دو کروموزوم X و یک کروموزوم Y به جای یک X و یک Y است) بر رشد طبیعی اندام تولید مثل مرد تاثیر می‌گذارد.
اثر داروها
استفاده از شیمی درمانی یا داروهای درمان سرطان، روش‌های جایگزینی تستوسترون، استفاده طولانی مدت از استروئید آنابولیک، داروهای ضد قارچ و داروهای زخم معده ممکن است در تولید اسپرم اختلال ایجاد کند و باروری مردان را کاهش دهد.
جراحی
جراحی‌هایی مانند وازکتومی، ترمیم فتق، عمل پروستات، جراحی بیضه، کانسر پروستات و سرطان مقعد می‌توانند از تولید اسپرم جلوگیری کرده و به کاهش تعداد اسپرم کمک کنند.
بیماری سلیاک
آقایان دچار بیماری سلیاک باید از یک رژیم بدون گلوتن استفاده و مبادرت به درمان بیماری کند چرا که سلیاک موجب کاهش تولید اسپرم می‌شود.
چه عوامل محیطی بر تولید و عملکرد اسپرم تاثیر گذار است
مواد شیمیایی صنعتی در کاهش تعداد اسپرم:
- قرار گرفتن در معرض بنزن
- علف کش ها
- حلال های آلی
- رنگ ها
- و سرب ممکن است باعث کاهش میزان اسپرم شود.
قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین:
یکی دیگر از عوامل محیطی قرار گرفتن در معرض سرب و فلزات سنگین دیگر است که در کاهش میزان اسپرم تاثیر گذار می‌باشد.
تابش و اشعه X:
قرار گرفتن در معرض اشعه می‌تواند تولید اسپرم را کاهش دهد. دوزهای زیاد پرتودهی بطور دائم تولید اسپرم را کاهش می‌دهد.
مقاله مرتبط : گیاهانی که تاثیر منفی بر روی اسپرم دارند
راه تشخیص کاهش تعداد اسپرم
یک متخصص می تواند با آزمایش مایع منی یا تعداد اسپرم‌ها این مشکل را تشخیص دهد، در این آزمایش، سلامتی و دوام اسپرم آقایان بررسی شده است، در یک آزمایش مایع منی، سه عامل اصلی در سلامت اسپرم مورد بررسی قرار می‌گیرد:پ
- تعداد اسپرم
- شکل و ظاهر اسپرم
- حرکت اسپرم
راه‌های پیشگیری از کاهش تعداد اسپرم
- از کشیدن سیگار و قلیان خودداری کنید.
- استفاده روزانه ویتامین‌ها و مکمل‌های باروری مانند اسید فولیک.
- از ماندن بیش از حد طولانی در سونا، جکوزی یا پوشیدن لباس زیر تنگ خودداری کنید.
- از استرس و اضطراب خودداری کنید. استرس باعث بروز مشکلات هورمونی می‌شود و در نتیجه تعداد اسپرم‌ها را کاهش می‌دهد.
- وزن سالم خود را حفظ کنید. وزن خیلی کم یا خیلی زیاد می‌تواند بر میزان استروژن و تستوسترون تاثیر بگذارد.
- از مصرف استروئیدها و داروهای غیرمجاز خودداری کنید.
- از انجام ورزش‌های شدید که باعث افزایش هورمون‌های سیستمیک آدرنال می‌شود و باعث کمبود تستوسترون می‌شود، خودداری کنید.
- نکات مربوط به فاصله و ایمنی را هنگام کار با مواد سمی و شیمیایی حفظ کنید.
- کم خونی و سوء تغذیه باعث کاهش تعداد اسپرم می‌شود، پس از یک رژیم غذایی مناسب استفاده کنید.
