آنتی‌بیوتیک و نکات قابل توجه در مورد مصرف آن در کودکان
تجویز و مصرف آنتی‌بیوتیک در ایران به امری رایج تبدیل گشته است. این مصرف به دو صورت مصرف خودسرانه یا طبق نظر پزشک انجام می‌شود. همان‌طور که اطلاع دارید، هر دارویی جدا از فوایدی که به ما می‌رساند، می‌تواند یک سری عوارض جانبی ناخواسته نیز به همراه داشته باشد. آنتی‌بیوتیک‌ها نیز در این موضوع استثنا نیستند و بیشترین تاثیر منفی خود را روی کودکان نشان می‌دهند. شانس بروز این عوارض با سن کودک رابطه عکس دارد، به این صورت که با افزایش سن احتمال واکنش بدن به این داروها کاهش می‌یابد.
عنوان‌هایی که در ادامه خواهید خواند:
آنتی‌بیوتیک‌ها چه نوع داروهایی هستند؟
آنتی‌بیوتیک‌ها گروهی از داروها هستند که برای درمان بیماری‌هایی که ریشه باکتریایی، قارچی یا انگلی دارند به کار می‌روند و تاثیری در بهبود بیماری‌های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا ندارند. تاثیر مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها روی علائم بیماری معمولا پس از گذشت 1 یا 2 روز مشخص می‌شود. به دلیل امکان بروز عوارض جانبی، پزشکان با هوشیاری بیشتری آنتی‌بیوتیک را تجویز می‌کنند. در نتیجه استفاده از آن نیازمند تشخیص پزشک متخصص است و مصرف آن به صورت سرخود به خصوص برای کودکان به هیچ عنوان توصیه نمی‌‌شود.
آنتی‌بیوتیک‌های مصرفی برای کودکان
گروهی از آنتی‌بیوتیک‌ها بیشتر از سایرین برای مصرف کودکان تجویز می‌شوند که شامل:
- پنی‌سیلین‌ها مانند آموکسی‌سیلین و پنی‌سیلین‌جی
- سفالوسپورین‌ها مانند اومنیسف و سداکس
- مهارکننده‌های بتالاکتاماز مانند کوآموکسی‌کلاو و آگمنتین
- سولفانامیدها مانند سپترا و باکتریوم
- ماکرولیدها مانند زیتروماکس
در ادامه مطلب به بررسی عوارض مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در کودکان می‌پردازیم. توجه داشته باشید که این موارد می‌تواند در زمان مصرف یا بعد از آن بروز کند.
عوارض آنتی‌بیوتیک برای کودکان
- اسهال: این عارضه در 30 درصد از اطفال هنگام استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها رخ می‌دهد که در مواردی ممکن است تا هشت هفته بعد از مصرف آن‌ها نیز رخ دهد. این نوع اسهال احتمال دارد با مشکلات دیگری مانند احساس تشنگی، خستگی، گیجی، دل‌درد، حالت تهوع، کم اشتهایی و وجود خون در مدفوع همراه باشد. همچنین کارهای زیر برای رفع علائم اسهال ناشی از مصرف آنتی‌بیوتیک موثر است:
- نوشیدن آب و مایعات حاوی نمک و شکر
- خوردن غذاهایی شامل برنج، سیب زمینی، سبزی‌ها و میوه‌هایی مانند موز
آنتی‌بیوتیک‌هایی که معمولا باعث اسهال می‌شوند، شامل سفالوسپورین، کلیندامایسین و پنی‌سیلین هستند. در صورت تکرار دفع اسهال آبکی و عدم بهبودی به پزشک مراجعه شود.
- لکه‌دندانی: برخی از انواع آنتی‌بیوتیک‌ها موجب تغییر رنگ دندان کودکان و ایجاد لکه روی آن‌ها می‌شوند. این نوع آنتی‌بیوتیک‌ها معمولا برای گروه‌های حساس تجویز نمی‌شوند. در صورت امکان از این داروها برای کودکان زیر هشت سال استفاده نشود. همچنین مصرف این گروه از آنتی‌بیوتیک‌ها در مادران باردار شانس لکه‌دار شدن دندان فرزند آن‌ها را افزایش می‌دهد. تتراسایکلین و آموکسی‌سیلین مثال‌هایی از این نوع آنتی‌بیوتیک‌ها هستند.
بیشتر بدانید: اولین دندان کودک چه زمانی در می‌آید؟
عوارض دیگر
- عفونت قارچی: تاثیر آنتی‌بیوتیک‌ها روی باکتری‌های خوب و بد بدن یکسان است و هر دو را از بین میبرد. این کاهش باکتری‌های مفید به رشد مخمرها در بدن کمک می‌کند. این مخمرها خود را به صورت عفونت قارچی در قسمت‌هایی مانند دهان (به صورت برفک دهانی)، گوشه ناخن یا اندام تناسلی نشان می‌دهند. توصیه می‌شود، برای درمان این‌گونه عفونت‌ها نزد پزشک بروید.
- حساسیت و آلرژی: حساسیت دارویی نسبت به آنتی‌بیوتیک ها به دو صورت فوری و با فاصله در کودکان رخ می‌دهد. نشانه‌های این حساسیت‌ها بیشتر در پوست خود را نمایان می‌کنند که از جمله آن‌ها می‌توان خارش، قرمزی و جوش را نام برد. در صورت بروز علائم حساسیتی حتما با پزشک در مورد ادامه روند درمان مشورت کنید.
شیوه استفاده آنتی‌بیوتیک برای کودکان
اکثر داروها مزه خوشایندی ندارند و همین مسئله موجب سخت‌تر خوراندن آن‌ها به کودکان می‌شود. اگر کودک شما برای خوردن دارو از خود مقاومت نشان می‌دهد، می‌توانید با استفاده از شیوه‌های غیرمستقیم دارو را به او برسانید. یک راه پیشنهادی این است که مقدار مشخص دارو را با مقداری پوره میوه مثلا سیب مخلوط کنید و به کودک بدهید. مطمئن شوید که کودک همه آن مقدار مشخص دارو را دریافت کرده است. برای اطمینان بیشتر قبل از مخلوط سازی دارو با مواد خوراکی با پزشک مشورت کنید و نظر وی را جویا شوید.
راهنمای والدین
- بروز عوارض جانبی در صورت مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها معمولا عادی است که در صورت خفیف بودن آن‌ها نیازی به نگرانی نیست و تا حد امکان توصیه می‌شود، درمان ادامه پیدا کند. هرچه سن کودک بیشتر باشد، احتمال دیده شدن این گونه عوارض در او کاهش می‌یابد.
- در صورت مشاهده علائم بیماری مانند گلودرد و آبریزش بینی به تجویز آنتی‌بیوتیک توسط پزشک اصرار نکنید. این مشکلات برای درمان نیازی به مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها ندارند و بیشتر منشا ویروسی دارند.
آنتی‌بیوتیک‌ها در گروه داروهای حساس قرار می‌گیرند که مصرف آن‌ها باید زیر نظر پزشک باشد. ممنون می‌شویم نظرها و پیشنهادهای خود را با ما در میان بگذارید.
تیم‌ژرسه
منبع: healthy children
