سردی دست و پای نوزاد، از علت تا درمان آن
در نوزادان تغیر دما در دست و پا کاملا طبیعی می‌باشد. در این حالت شکم و سینه گرم‌تر از بقیه نواحی می‌باشند و سرد بودن دست و پای نوزاد نشان‌دهنده دمای بدن او نیست. همچنین گرمای بدن نوزاد را می‌توانید با گذاشتن دست روی قفسه سینه او حس کنید. از طرفی دیگر در بسیاری از موارد با وجود این‌که لباس تن کودک کافی است و دمای خانه متعادل می‌باشد، متوجه سرد بودن دست و پا در نوزاد می‌شوید. در این صورت با پوشاندن نوزاد با پتو و گرم کردن خانه سعی بر گرم کردن دست و پا او دارید.
خوب است بدانید که سردی گاهی کاملا طبیعی است و جزئی از فرایند رشد آن‌ها به حساب می‌آید و هیچ ارتباطی با محیط ندارد اما در صورت طولانی شدن مدت سردی دست و پا در نوزاد باید به پزشک مراجعه کنید.
علت سرد بودن دست و پای نوزاد
علت سرد بودن موارد متعددی را شامل می‌شود. اگر چه در اکثر موارد زود رفع می‌شود اما نباید نسبت به آن نیز بی‌توجه بود. همان‌طور که می‌دانید دمای طبیعی بدن کودک بین 36.5 درجه سانتی‌گراد تا 37.5 درجه سانتی‌گراد می‌باشد. دست و پای نوزادان معمولا کمی سرد می‌باشد که این کاملا طبیعی است. سردی دست و پا در نوزاد علت‌های زیادی دارد اما اکثر آن‌ها خطرناک نیستند اما در مواردی نیاز به پزشک و درمان دارد. در مورد علل سرد بودن دست و پا در نوزاد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
گردش خون
همان‌طور که می‌دانید سیستم گردش خون در نوزاد تازه است و در حال رشد می‌باشد. خون دارای اکسیژن، مواد غذایی و گرما می‌باشد. در نوزادان زیر 3 ماه سردی دست و پا بسیار رایج‌تر می‌باشد چرا که در این حالت سیستم گردش خون هنوز به خوبی پیشرفت نکرده است و مویرگ‌های زیادی در قسمت دست و پا کودک ایجاد نشده است. بدن نوزاد در حال رشد و تطبیق با محیط اطراف می‌باشد.
گاهی اوقات نیز خون در دست و پا نوزاد بسیار کم است. در این حالت اصلا نگران نباشید بدن کودک در حال رشد و نمو می‌باشد و این موضوع موقتی است و با پیشرفت سیستم گردش خون این مشکل از بین می‌رود. در نوزادان بزرگتر از 3 ماه نیز گاهی پس از حمام رفتن یا قرار گرفتن در محیط سرد، دست و پای آن‌ها به رنگ آبی دیده می‌شود. این مشکل به صورت موقت است و پس از تکمیل سیستم گردش خون در کودک سردی در دست و پا از بین می‌رود.
تب در نوزادان
در صورتی که نوزاد شما دچار تب شده است و دمای بدنش از حد طبیعی بالاتر رفته است، امکان دارد دست و پای او نیز سرد شود. با وجود بالا رفتن دمای کلی بدن شاید سرما در دست و پای نوزاد عجیب به نظر برسد اما توجه داشته باشید که سیستم گردش خون نوزاد هنوز آنقدر پیشرفت نکرده است زیرا در حالی که سیستم ایمنی بدن مشغول مبارزه با میکروب‌ها است از آن طرف بدن سعی می‌کند تا خون کافی به دست و پا برسد. درنتیجه نوزاد ممکن است دچار تب و لرز شود. در صورت مشاهده این نشانه کودک دچار عفونت می‌باشد و برای تشخیص و درمان باید به پزشک مراجعه کنید. از دیگر نشانه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قرمز شدن پوست
- زرد شدن پوست یا چشم‌ها
- بی‌اشتهایی نوزاد
- بی‌قراری نوزاد
- کم‌خوابی یا بیش از حد خوابیدن نوزاد
- اسهال
- یبوست
- اختلال در ادرار
- گریه و بی‌تابی شدید
- اختلال در اکسیژن رسانی
عدم حرکت
نوزادان بیشتر زمان خود را خواب یا بی‌تحرک می‌باشند و البته این امری واضح و طبیعی است اما ممکنه منجر به سردی دست و پا او شود. از طرفی دیگر با تغذیه و هضم، جریان خون بیشتر در سمت شکم جمع می‌شود.
عرق سرد نوزاد بعد از واکسن
یکی دیگر از علت‌هایی که ممکن است موجب سردی دست و پا در نوزاد شود، همان عرق سرد در نوزاد بعد از واکسیناسیون می‌باشد. گاهی نیز ممکن است به همراه تب و درد نیز باشد. مواردی مانند عرق سرد در کودکان بعد از تب، عرق کردن زیاد در سرماخوردگی و عرق سرد دست و پای نوزاد هنگام بیماری، نشان‌دهنده ارتباط عرق سرد با تب در نوزاد است. از طرفی دیگر نیز یکی از واکنش‌های بدن نوزاد بعد از واکسن تب است.
این تب ممکن است با لرز و عرق سرد نوزاد بعد از واکسن همراه باشد. در حقیقت این عرق بعد واکسن برای این ایجاد می‌شود تا نوزاد بتواند گرمای ناشی از تب را از بدن خود خارج کند و دمای بدنش را پایین بیاورد. هنگامی که سلول‌های پوست شروع به دفع عرق می‌کنند، این عرق گرمای بدن را جذب کرده و سپس از سطح پوست تبخیر می‌شود. فرایند تعریق به این روش باعث می‌شود دمای بدن نوزاد کاهش یابد. به همین علت تعریق با تب در کودکان همراه است. این فرایند خطری برای نوزاد ندارد و به بهبود او کمک می کند. البته عرق سرد نوزاد همیشه به علت واکسن نیست و می‌تواند دلایل دیگری نیز داشته باشد که باید حتما بررسی شود.
تنظیم نبودن دمای محیط و تعریق زیاد
یکی دیگر از علت‌های سردی دست و پا در نوزاد تنظیم نبودن دمای محیط است. در این حالت ممکن است والدین لباس‌های نوزاد را زیاد کنند تا سرما نخورد اما خود این موضوع ممکن است، علت عرق سرد در کودکان باشد چرا که سیستم تنظیم دما در بدن نوزادان هنوز تکامل نیافته است. پس اگر به دنبال علت عرق سرد دست و پای کودکان هستید، قبل از نگرانی در این زمینه ابتدا دمای محیط را چک کنید تا زیاد بالا نباشد.
مقاله مرتبط: خواب نوزادان معمولا چقدر است؟
آیا لازم است برای سرد بودن دست و پای نوزاد به پزشک مراجعه کنیم؟
در حالت کلی سرد بودن دست و پای نوزاد به ویژه در 3 ماه اول زندگی کاملا نرمال است اما اگر نوزاد بیشتر از 3 ماه دارد و به همراه سرد بودن، علائمی مانند برافروختگی صورت، سیاه یا کبودشدن صورت، بی‌تابی‌های شدید، اسهال و یبوست دارد، حتما به پزشک مراجعه کنید چرا که ممکن است نشان از یک بیماری خطرناک باشد که باید سریع درمان شود.
چگونه سردی در دست و پا نوزاد را درمان کنیم؟
اگر نوزاد دست و پای سردی دارد اما علائم خطرناک در او مشاهده نکردید، می‌توانید با انجام موارد زیر تا حدودی دمای دست و پای او را متعادل کنید:
- پوشاندن نوزاد: در این روش می‌توانید از دستکش، جوراب یا کلاه نازک کمک بگیرید و نوزاد خود را گرم کنید.
- آغوش کانگورو: یکی از موثرترین روش‌ها در درمان سرد بودن نواحی دست و پا می‌باشد. در این حالت نوزاد با گرمای تن مادر گرم می‌شود. لباس‌های نوزاد را سبک کنید و یک پتو دور او بپیچید و به آرامی نوزاد را به بدن خود بچسبانید. جالب است بدانید که طبق نتیجه محققان در سال 2000 میلادی آغوش کانگورو در بهبود وضعیت نوزادان نارس نقش موثری دارد اما توجه داشته باشید که زمان خستگی و خواب‌آلودگی از آغوش کانگورو برای گرم شدن نوزاد استفاده نکنید چون ممکن است به خواب بروید. به طور قطع زمانی که در خواب هستید، درست نیست که نوزاد پتو پیچ شده روی شکم شما باشد. این کار اصلا ایمن نیست و احتمال سقوط نوزاد و خطرات بعدی وجود دارد.
راهکارهای دیگر
- تعدیل دمای محیط: با کنترل دمای محیط بین 20 تا 24 درجه سانتی‌گراد می‌توانید از شدت سردی دست و پا در نوزاد بکاهید. لازم است بدانید که بهتر است ابتدا یک دمای متعادل ایجاد کنید سپس لباس‌های سبک به نوزاد بپوشانید.
بیشتر بدانید: مراقبت‌های لازم در هفته اول نوزاد
- بررسی تب: در صورتی که کودک همراه سردی بدن نیز تب داشته باشد می‌تواند نشان‌دهنده عفونت در کودک باشد. بنابراین باید تب نوزاد را اندازه‌گیری کنید که با کمک تب‌سنج می‌توانید این کار را انجام دهید. سعی کنید از تب‌سنج‌های رکتومی استفاده کنید چرا که عدد دقیق‌تری را به ما نشان می‌دهند اما برای نوزادان استفاده از تب‌سنج دیجیتالی، ایمن‌تر است. دمای بیش از 37.5 درجه در بدن نوزاد نشان‌دهنده تب بوده و نیازمند مراجعه به پزشک و درمان است.
تذکر: سردی دست و پا در نوزادان اغلب پس از 6 ماهگی کمتر می‌شود و تا یک سالگی از بین می‌رود. در صورتی که نوزاد پس از 1 سالگی نیز سردی داشت او را نزد متخصص ببرید تا علت را دقیق‌تر بررسی کند.
امیدواریم مطالب فوق برای تمام همراهان عزیز و به خصوص والدین عزیز کاربردی بوده باشد و سوالی بی‌جواب نمانده باشد. ممنون می‌شویم نظرها و پیشنهادهای خود را با ما در میان بگذارید.
تیم محتوای ژرسه
منبع: health line
