راشیتیسم(نرمی استخوان) در کودکان از علائم تا علت و درمان
دوران کودکی از حساس‌ترین دوره‌های زندگی هر فردی است. نقش والدین در این دوره به دلیل اینکه کودک نمی‌تواند علائم و بیماری‌های خود را بیان کند، بسیار پررنگ است. والدین باید به هر گونه تغییری در ظاهر کودک، توجه کنند. یکی از این عارضه‌ها که در بیشتر موارد به خاطر کمبود ویتامین D ایجاد می‌شود و موجب بروز مشکلات در اندام و اسکلت او می‌شود، نرمی استخوان یا راشیتیسم در کودکان نام دارد. فکر کنم تا الان به حساسیت این موضوع برای سلامتی کودک پی برده‌اید، پس پیشنهاد می‌کنیم این محتوا را مطالعه بفرمایید.
عناوینی که با هم در ادامه می‌خوانیم:
مختصری در مورد بیماری راشیتیسم در کودکان
راشیتیسم یا ریکتز (Ricktes) نام علمی یک بیماری سوءتغذیه‌ای است که در کودکان رخ می‌دهد و باعث اختلال در رشد و ساختار استخوان می‌شود. این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که بدن هورمون‌هایی را ترشح می‌کند که کلسیم و فسفات از استخوان‌ها آزاد می‌کند. این دو ماده معدنی برای ساختمان استخوان‌ها و دندان‌ها ضروری هستند و ویتامین D نقش مهمی در جذب آن‌ها از روده دارد. کمبود این ویتامین می‌تواند منجر به نرمی استخوان، راشیتیسم و انحنای پاها شود. همچنین می‌تواند رشد کودکان را در دوران بلوغ متوقف کند. استخوان‌های بدن که فاقد کلسیم و فسفات هستند، ضعیف و نرم می‌شوند و به همین علت این بیماری را نرمی استخوان می‌گویند. بیماری استئومالاسی در بزرگسالان همان نرمی استخوان است که فقط در سنین بالاتر اتفاق می‌افتد و ویژگی‌های آن مشابه راشیتیسم است.
علائم نرمی استخوان در کودکان
- بدفرمی و بدشکلی جمجمه در سر نوزادان و نرمی استخوان سر
- دیر رشد کردن دندان‌ها
- پهن‌شدگی و ضخیم‌شدن مچ دست و مچ پا نسبت به حالت طبیعی
- برجسته‌شدن قفسه سینه
- قد کوتاه‌تر از حالت عادی
- دیر راه افتادن نوزاد
- درد در ستون فقرات، لگن و پاها
- شکستگی استخوان‌ها
- گرفتگی عضلانی
- خم شدن پاها یا زانوها
- بیرون‌زدگی استخوان لگن
- وجود قوس غیر طبیعی در ستون فقرات
علت راشیتیسم در کودکان
کودکان برای جذب کلسیم و فسفر از مواد غذایی به ویتامین D وابسته هستند. اگر بدن کودک مقدار کافی از ویتامین را دریافت نکند یا بدن کودک قادر به استفاده صحیح از آن نباشد، ممکن است به این بیماری مبتلا شود. گاهی اوقات به دلیل نرسیدن کلسیم و ویتامین D کافی به بدن این بیماری به وجود می‌آید. کودکانی که ویتامین D کافی را از این منابع که در پایین بررسی می‌کنیم، به خوبی دریافت نکنند، ریسک ابتلا به نرمی استخوان در آن‌ها بالا می‌رود.
نورخورشید
پوست با تماس مستقیم نور آفتاب، ویتامین D تولید می‌کند اما متاسفانه امروزه کودکان به ویژه در کشورهای توسعه یافته، بیشتر وقت خود را در داخل خانه می‌گذرانند. علاوه بر این استفاده از کرم‌های ضدآفتاب نیز مانع از تولید ویتامین D تحت تأثیر نور آفتاب می‌شوند. بنابراین امروزه بسیاری از کودکان کمبود ویتامین D دارند.
غذا
روغن ماهی، زرده تخم‌مرغ و ماهی‌های چرب، مثل ماهی آزاد و ماهی خال‌خالی، حامل ویتامین D هستند. همچنین امروزه ویتامین D به بعضی از غذاها و نوشیدنی‌ها مانند شیر، غلات و برخی از آبمیوه‌ها افزوده می‌شود.
مقاله مرتبط: غذاهای مناسب برای کودکان کم وزن
منابع طبیعی ویتامین D بیشتر به ماهی‌های چرب اقیانوسی محدود هستند. شیر انسان حاوی مقدار کمی ویتامین است. بنابراین، نوزادانی که فقط از شیر مادر تغذیه می‌شوند، در خطر ریکتز هستند. به ویژه کسانی که هیچ مکمل غذایی دریافت نمی‌کنند و پوست تیره رنگ دارند که مانع از نفوذ نور فرابنفش می‌شوند. علت اصلی کمبود ویتامین D معمولاً شامل ناکافی بودن مواد مغذی و عدم قرار گرفتن در معرض نور آفتاب است. به علاوه عوامل فرهنگی، محیطی و ژنتیکی در این موضوع دخیل است.
بیماری‌هایی که باعث می‌شوند بدن نتواند به درستی از ویتامین D بهره ببرد. شامل موارد زیر است:
- بیماری سلیاک
- بیماری‌های التهابی روده مانند کرون و کولیت اولسرو
- سیستیک فیبروزیس
- بیماری‌های کلیوی
مورد آخر استفاده از داروهای ضد تشنج (مانند فنوباربیتال و فنیتوئین) است که متابولیسم بدن را تسریع می‌کنند. این موضوع می‌تواند منجر به نارسایی و ریکتز شود، به‌خصوص در کودکانی که پوست تیره رنگ دارند و افرادی که بیشتر در منزل می‌مانند و کمتر در معرض نور قرار می‌گیرند.
بیشتر بدانید: روماتیسم مفصلی
راه‌های پیشگیری از راشیتیسم در کودکان
برای پیشگیری از ریکتز، باید مقادیر کافی از کلسیم، فسفر و ویتامین دریافت کنید. همچنین داشتن پوست تیره، فصل سرما و زندگی در عرض‌های جغرافیایی شمالی، ممکن است باعث شود که نتوانید میزان کافی ویتامین را از نور آفتاب بگیرید و یا در رژیم غذایی کودک قرار دهید. همین‌طور اگر کودک مشکلات کبدی یا کلیوی دارد یا ویتامین D را به خوبی جذب نمی‌کند، باید به طور منظم تحت نظر پزشک باشد. بهترین راه برای تهیه ویتامین D مورد نیاز بدن، قرار گرفتن در معرض نور آفتاب است. در اکثر فصول سال، ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در معرض آفتاب در ساعات اوج ظهر، برای تامین نیاز روزانه بدن به ویتامین D کفایت می‌کند. داشتن پوست تیره، فصل سرما و زندگی در عرض‌های جغرافیایی شمالی، ممکن است باعث شود که نتوانید میزان کافی ویتامین D را از نور آفتاب بگیرید.
راهکارهای دیگر
علاوه بر این، به دلیل خطر ابتلا به سرطان پوست به ویژه در نوزادان و کودکان کوچک، توصیه می‌شود که از قرار گرفتن در معرض تابش مستقیم آفتاب پرهیز کنید یا از کرم ضد آفتاب و لباس مناسب استفاده کنید. برای پیشگیری از راشیتیسم در کودکان، توجه داشته باشید کودک شما باید از غذاهایی که دارای مقادیر مناسبی از ویتامین D هستند، نظیر شیر، غلات، نان و غذاها و نوشیدنی‌های غنی شده با این ویتامین مصرف کند.
بارداری و نگاهی به مصرف ویتامین D
در دوران بارداری، باید با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید که آیا نیاز به مصرف مکمل‌های ویتامین D دارید یا خیر. دستورالعمل‌ها پیشنهاد می‌کنند که همه نوزادان روزانه ۴۰۰ واحد ویتامین D نیاز دارند. به این دلیل که شیر مادر فقط شامل مقدار کمی ویتامین D است. نوزادانی که تنها از شیر مادر تغذیه می‌کنند باید هر روز مکمل‌های حاوی ویتامین D بخورند. برخی از نوزادانی که با شیر خشک هم تغذیه می‌شوند، ممکن است نیاز به مصرف روزانه مکمل‌های ویتامین D داشته باشند.
درمان نرمی استخوان در کودکان
نرمی استخوان را می‌شود درمان کرد، بر خلاف آنچه که بسیاری فکر می‌کنند. مهم نیست که چقدر زمان از شروع بیماری گذشته باشد چون برای درمان کافی است که کمبود ویتامین و مواد معدنی را جبران کنید. با درمان نرمی و ضعف استخوان، بسیاری از نشانه‌های بیماری از بین خواهند رفت. پزشکان معمولا برای درمان این بیماری توصیه می‌کنند که غذاهایی مانند جگر، شیر، تخم‌مرغ و ماهی که دارای مقدار زیادی ویتامین D هستند را مصرف کنید. همچنین از والدین درخواست می‌شود که کودک را هر روز به مدت ۱۵ دقیقه تحت تابش آفتاب قرار دهند.
گاهی پزشک ممکن است تشخیص دهد که کودک بیمار نیاز به استفاده از مکمل‌های ویتامین D یا کلسیم دارد. پرستار و خانواده کودک باید مراقب باشند که بیش از دوز مشخص شده توسط پزشک این مکمل‌ها را به کودک ندهند چون ممکن است برای کودک خطرناک باشد. بنابراین برای میزان و زمان مصرف این مکمل‌ها برنامه مناسبی را باید رعایت کنند. در برخی موارد پزشک ممکن است برای تنظیم بدن در حین رشد استخوان‌ها از بریس استفاده کند و ناهنجاری‌های اسکلتی شدیدتر ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند.
امیدواریم مطالب فوق برای شما همراهان و والدین گرامی مفید بوده باشد. ممنون می‌شویم نظرها و پیشنهادهای خود را با ما در میان بگذارید.
تیم محتوای ژرسه
منبع: mayo clinic
