آزمایشهای غربالگری و اقدامات پزشکی پس از تولد نوزاد
بیمارستانی که نوزاد خود را در آنجا به دنیا میآورید، برای حفظ سلامت کودک و دوری از هرگونه بیماری احتمالی، از بدو تولد تا زمانی که به منزل برود، اقدامات بهداشتی را انجام میدهد. حتی اگر این اقدامات لازم باشد تا پس از تولد کودک در روزهای آینده او را برای معاینات لازم به بیمارستان بیاورید. در این نوشتار با ما همراه باشید تا با اینگونه اقدامات بعد از تولد کودک و همچنین آزمایشهای غربالگری مطالب مفیدی را برایتان شرح دهیم.
کنترل تنفس اولیۀ نوزاد
گریه کردن نوزاد در زمان تولد، یکی از آزمایشهای غربالگری میباشد و یکی از علائم مهمی است که نشان دهندهی سالم بودن مجاری تنفسی میباشد. در برخی از موارد مشاهده شده است که نوزاد با کمی تاخیر نفس میکشد، که در این چنین مواقعی پزشک یا متخصص ماما نوزاد را بر روی تختی میگذارد و به آرامی او را ماساژ میدهد تا راه تنفس او باز شود و به راحتی نفس بکشد.
تست آپگار چیست؟
تست آپگار یکی دیگر از آزمایشهای غربالگری روی نوزاد است. این نمونه تست برای اطمینان از سلامت نوزاد حدود ۱ تا ۵ دقیقه بعد از تولد نوزاد صورت میگیرد. که به آزمایش سلامت نوزاد معروف میباشد؛ به طوری که پزشک ماما ضربان قلب، میزان تنفس و همچنین قوام عضلات نوزاد، رنگ پوست و پاسخهای محرک را میسنجد.
پزشک ماما به هر یک از این مواردی که مورد سنجش قرار میدهد از ۱ تا ۱۰ نمره تایید میدهد که به آن نمره آپگار میگویند. بررسی این نمره در دو مرحله، دقیقهی اول و دقیقهی پنجم صورت میگیرد. بنابراین طبق این مراحل اگر نمرهی آپگار نوزاد در دقیقهی هفتم کم باشد نیاز به بررسی توسط متخصص را دارد.
تماس پوست با پوست مادر و نوزاد
آغوش مادر اولین چیزی است که نوزاد در بدو تولد خود با حس آرامش آن مواجه میشود؛ علاوه بر آن نیز همین آغوش آرامشبخش میتواند در آینده ارتباط عاطفی بین آنها برقرار کند. در آغوش گرفتن نوزاد بعد از تولد توسط مادر زمانی صورت میگیرد که وضعیت مطلوبی بین نوزاد و مادر وجود داشته باشد.
در صورتی که شرایط کودک مطلوب باشد هر بیمارستانی وظیفه دارد تا نوزاد را پس از تولد در آغوش مادر قرار دهند. در این بخش به فوایدی از تماس پوستی نوزاد و پوس مادر پرداختیم:
- سبب افزایش عشق و علاقه بین مادر و نوزاد میشود.
- باعث تثبیت ضربان قلب و تنفس نوزاد میشود.
- سبب افزایش برقراری جریان شیر مادر میشود.
- باعث میشود تا مادر به نوزاد بهتر شیر بدهد.
- سبب کاهش دمای بدن نوزاد میشود.
فراهم کردن امکان شیردهی
جالب است بدانید اولین شیری که نوزاد میخورد را آغوز مینامند؛ با وجود حجم اندک آن اما یکی از بهترین و مقویترین غذای نوزاد بعد از تولد میباشد. زمانی سلامت نوزاد و مادر توسط شیر دادن به خطر میافتد که دکتر طبق شرایط تجویز کند که شیردهی صورت نگیرد.
آغوز به علت ملین بودن، سبب دفع مدفوع و زواید رودههای جنین نیز میشود. همچنین از دیگر فواید استفاده از آغوز بهبود زردی یا یرقان و افزایش ایمنی بدن میباشد.
در برخی از بیمارستانها برای مادرانی که نمیدانند چگونه به نوزاد خود شیر دهند آموزشهایی برای زایمان میدهند که میتواند موثر باشد. علاوه بر آن مامایی که به همراه پزشک است، میتواند در ساعات اولیه تولد نوزاد، روش صحیح شیر دادن را به او آموزش میدهد. در ذیل به نکات مهمی در هنگام شیردهی اشاره کردیم:
- در هنگام شیر دادن به نوزاد، تمام توجه و تمرکزتان به او باشد.
- بهترین روش شیردهی این است که نوزاد روی بازو و مقابل سینهی شما قرار بگیرد.
- در مکانی که به کودک شیر میدهید اگر دمای مناسبی دارد، میتوانید با کم کردن لباسهایتان بدن نوزاد را لمس کنید.
- هرگز سینه را میان دو انگشت خود قرار ندهید.
- هنگام شیر دادن هرگز به نگرانیهایتان فکر نکنید و کاملا خونسرد و آرام باشید.
تزریق واکسن و آزمایشهای غربالگری نوزاد بعد از تولد
مراقبتهای ویژهای از نوزاد زمانی صورت میگیرد تا سلامت کودک حفظ شود و از خطرهای احتمالی جلوگیری به عمل آید. در برخی موارد این مراقبتهای ویژه از زمان تولد یا در برخی مواقع چند روز بعد از تولد صورت میگیرد. در این قسمت به نمونههایی از مراقبهای ویژه میپرداختیم:
تزریق به موقع واکسنها
برای جلوگیری از بیماریهای خطرناک پزشک بعد از تولد نوزاد، واکسنهایی را برای او تجویز میکند. در بدو تولد کودک، برای جلوگیری از بیماری سل از واکسن ب ث ژ و برای جلوگیری از فلج اطفال واکسن هپاتیت B داده میشود. همچنین مراکز بهداشت طبق جدولی برنامهای از واکسنهایی که باید به نوزاد تزریق کنید به شما میدهد.
تزریق ویتامین K
این ویتامین نقش بسزایی در سیستم انعقادی بدن دارد، به همین منظور برای جلوگیری از خونریزی خود به خودی تجویز میشود. تحقیقات نشان داده که اکثر نوزادانی که به دنیا میآیند، با کمبود این ویتامین مواجه هستند.
غربالگری شنوایی
ناشنوایی یا کم شنوایی به صورت متوسط یا شدید در تعداد محدودی از نوزادان دیده میشود. عمل غربالگری شنوایی نقش بسیار موثری در کاهش اختلالات شنوایی نوزاد ایفا میکند.
پزشک قبل از ترخیص نوزاد از بیمارستان برای حفظ سلامت نوزاد این آزمایش را انجام میدهد. اگر فکر میکنید که این نوع غربالگری برای نوزاد شما صورت نگرفته بهتر است قبل از یک ماهگی نوزاد به پزشک مراجعه کنید.
آزمایشهای غربالگری بعد از ترخیص نوزاد
این آزمایش بین روزهای سوم و پنج بعد از تولد نوزاد برای تشخیص بیماریهایی نظیر: فنیل کتونوری، بیماری شربت افرا و گالاکتوزمی، کمکاری تیروئید و نقص آنزیم G۶PD یا فاویسم صورت میگیرد.
اما امروزه در کشور ما هنوز غربالگری بیماری گالاکتوزمی و شربت افرا در مراکز بهداشت انجام نمیشود. والدین با مراجعه به پزشک خود میتوانند از همان اول در روز ۳ و ۵ درخواست انجام تمام این مراحل غربالگری را بدهند.