باید و نباید‌های دیابت در بارداری
دیابت حاملگی، شرایطی است که در آن سطح قند خون در زنان باردار افزایش می‌یابد. این حالت معمولاً در حدود ۲ تا ۱۰ درصد از حاملگی‌ها رخ می‌دهد و می‌تواند به عنوان یکی از دغدغه‌های اصلی در این دوران شناخته شود. دیابت به عنوان یکی از بیماری‌های مزمن و پیچیده مشهور است که در آن، سطوح بالای قند خون نشان‌دهنده وجود آن است. پس از خوردن غذا، دستگاه گوارش انسان به طور خودکار، بخش اعظمی از آن را به گلوکز تبدیل میکند. گلوکز سپس وارد جریان خون شده و با کمک انسولین که هورمونی است که توسط پانکراس تولید می‌شود، به عنوان منبع انرژی برای سلول‌ها عمل میکند.
اگر بدن به اندازه‌ی کافی انسولین تولید نکند یا سلول‌ها به درستی به انسولین پاسخ ندهند، گلوکز به جای ورود به سلول‌ها و تولید انرژی، در خون انباشته می‌شود. تغییرات هورمونی در اوایل بارداری می‌تواند باعث کاهش پاسخ سلول‌ها به انسولین شود. با ما همراه شوید تا در مورد دیابت در بارداری مطالبی را نکاتی کاربردی را بگوییم.
دیابت حاملگی چگونه است؟
در بسیاری از موارد، دیابت حاملگی مشکل خاصی برای زنان ایجاد نمی‌کند. در شرایط عادی، هنگامی که بدن به انسولین بیشتری نیاز دارد، پانکراس به تولید مقدار بیشتری از آن می‌پردازد. اما اگر پانکراس نتواند با نیاز روزافزون بدن به انسولین هماهنگ شود، سطح گلوکوز خون افزایش می‌یابد و این امر منجر به دیابت حاملگی می‌شود. بیشتر زنانی که در دوران بارداری دیابت دارند، پس از زایمان بهبود می‌یابند. با این حال، در صورتی که زنی در بارداری‌های قبلی خود دیابت حاملگی داشته باشد، احتمال باقی ماندن این شرایط در بارداری‌های بعدی وجود دارد.
نشانه‌های دیابت در بارداری
- افزایش دفعات ادرار
- تشنگی و گرسنگی مفرط
- کاهش ناگهانی وزن
- خستگی مزمن
- بدخلقی
- مشکلات در بینایی مانند تاری دید
- تاخیر در بهبود زخم‌ها
افرادی با شرایط زیر بیشتر در معرض دیابت بارداری قرار دارند:
- زنان دارای اضافه وزن
- تجربه دیابت حاملگی در گذشته
- داشتن قند در ادرار
- زایمان نوزاد با وزن بالا (بیش از ۴ کیلوگرم)
- تولد نوزاد مرده یا ناقص
- فشارخون بالا
- بارداری در سنین بالاتر از ۳۵ سال
- سابقه خانوادگی دیابت
تاثیر دیابت در بارداری بر حاملگی و جنین
دیابت حاملگی می‌تواند تأثیرات متفاوتی بر حاملگی و جنین داشته باشد. با این حال، با تشخیص به موقع و مدیریت مناسب، اغلب موارد به تولد نوزادان سالم منجر می‌شود. کنترل دقیق سطح قند خون از طریق رژیم غذایی سالم و ورزش منظم و در موارد خاص، استفاده از داروهای تجویزی، می‌تواند به جلوگیری از عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت برای مادر و جنین کمک کند. افزایش بی‌رویه سطح گلوکز خون مادر می‌تواند منجر به تحریک پانکراس نوزاد برای تولید انسولین بیشتر شود، که این امر می‌تواند به افزایش وزن غیرطبیعی و چاقی در نوزاد، به ویژه در ناحیه بالاتنه، منجر شود.
این وضعیت ممکن است به ماکروزومی منجر شود، که در آن نوزاد به اندازه‌ای بزرگ می‌شود که نمی‌تواند از کانال زایمان عبور کند، و یا ممکن است شانه‌های نوزاد در کانال گیر کنند، که به این حالت دیستوشی شانه گفته می‌شود و ممکن است نیاز به اقدامات فوری مانند سزارین باشد. لازم به ذکر است نوزادانی که در شرایط دیابت در بارداری مادر متولدشده‌اند، به دلیل قند خون بالا چربیشان نیز افزایش پیدا میکند که این موضوع می‌تواند منجر به‌اضافه وزن در کودکی و بزرگ‌سالی گردد.
کنترل قند خون نوزاد
به منظور تنظیم سطح قند خون در نوزادان، بدن نوزاد به تولید انسولین ادامه می‌دهد تا به مقابله با میزان بالای گلوکوز موجود در خون مادر بپردازد و از این طریق، سطح قند خون نوزاد را کاهش دهد. این وضعیت می‌تواند در صورتی که سطح قند خون مادر در طول بارداری و به خصوص در زمان زایمان بالا باشد، تشدید یابد. پرسنل پزشکی معمولاً در زمان تولد نوزاد، با بررسی یک قطره خون از پاشنه پای نوزاد، سطح قند خون او را مورد آزمایش قرار می‌دهند. تغذیه نوزاد با شیر مادر به طور فوری پس از تولد توصیه می‌شود تا به این وسیله از کاهش بیش از حد سطح قند خون نوزاد جلوگیری شود.
آزمایش قند خون در نوزادان می‌تواند به پیشگیری از عوارض جدی نظیر تشنج، کما و آسیب‌های مغزی که ممکن است به دلیل بی توجهیبه این مسئله رخ دهد، کمک کند. نظارت ناکافی بر سطح قند خون مادر می‌تواند در زمان تولد، مشکلات تنفسی را برای نوزاد به همراه داشته باشد، که این مسئله برای نوزادان نارس بیشتر خطرناک است. علاوه بر این، زردی، خطر ابتلا به پلی‌سیتمی (یک اختلال خونی که در آن تولید گلبول‌های قرمز خون توسط مغز استخوان افزایش می‌یابد) و هیپوکلسمی (کمبود کلسیم در خون) از دیگر مشکلاتی هستند که ممکن است به دلیل کنترل نامناسب قند خون مادر در نوزاد ایجاد شوند. این شرایط می‌تواند بر عملکرد قلب نوزاد نیز تأثیر بگذارد.بر اساس تحقیقات، وجود دیابت در مادر می‌تواند با افزایش خطر تولد نوزاد مرده در دو ماه آخر بارداری مرتبط باشد. همچنین، زنان دیابتی در دوران بارداری، به ویژه کسانی که دچار چاقی و افزایش قند خون هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به پره‌اکلامپسی قرار دارند.
مقاله مرتبط : نحوه انتقال هموفیلی از مادر به جنین
اقدامات لازم برای مدیریت دیابت در دوران بارداری
- اندازه گیری مداوم سطح گلوکز با استفاده از دستگاه سنجش قند خون یا نوارهای تست در خانه.
- استفاده از یک رژیم غذایی مناسب با توجه به قد و وزن.
(توجه داشته باشید رژیم باید دارای مقداری مناسب از انواع مواد همچون پروتئین، چربی و کربوهیدرات ها باشد و در عین حال ویتامین ها،مواد معدنی و کالری ها را نیز شامل شود تا بتواند سطح گلوکز را ثابت نگه دارد.)
۳۰دقیقه ورزش روزانه سبک و مناسب با مشورت پزشک که به کنترل دیابت در بارداری کمک میکند. ( مثل ایروبیک و پیاده روی).
- استفاده از دارو در صورت نیاز. ( حدود ۱۵ درصد از زنان مبتلا به دیابت در بارداری به دارو نیاز پیدا می کنند.)
دیابت بارداری پس از زایمان موقت یا ماندگار؟؟
باید دانست احتمال بروز دیابت پس از بارداری با وجود شرایط زیر در شما امکان پذیر است:
- چاقی مفرط
- دیابت شدید در طول بارداری
- میزان حداکثری گلوکوز پس از زایمان در جواب آزمایش
توصیه پزشکان به خانم ها این است که برای جلوگیری از رشد دیابت پس از بارداری وزن خود را کاهش داده و تغذیه مناسب داشته باشند. در این رابطه ورزش و تغذیه کودک از شیر مادر در کاهش وزن مادر موثر است. در نتیجه این اقدامات از دیابت نوع دوم و بیماری های قلبی عروقی نیز جلوگیری به عمل می آید.
