دیابت در کودکان بی‌تحرک و نکاتی که خوب است بدانید
مرض قند یا دیابت نوعی بیماری است که در آن اختلال فرایندهای متابولیکی بدن ایجاد می‌شود. در بیماری دیابت، در بدن فرد امکان تولید هورمون انسولین از بین می‌رود یا حتی گاهی سلول‌های بدن به انسولین مقاوم می‌شود. در گذشته بچه‌ها در کوچه و بازار مشغول بازی و فعالیت‌های بدنی می‌شدند ولی امروزه بچه‌ها بیشتر در خانه می‌مانند و روزشان را با تلویزیون، تبلت و بازی‌های رایانه‌ای سپری می‌کنند که این بی‌تحرکی می‌تواند منجر به چاقی و دیابت در کودکان شود. هیچ خبری دردناک‌تر از این نیست که والدین بشنوند، کودکشان به دیابت مبتلا شده است.
علت مرض قند در کودکان
این بیماری به دو نوع تقسیم می‌شود که نوع 1 به دلیل اختلال ژنتیکی ایجاد می‌شود. این نوع دیابت در کودکان بسیار رایج است و در آن لوزالمعده قادر به تولید انسولین نیست. زمانی که انسولین در بدن نباشد، گلوکز در اختیار سلول قرار نمی‌گیرد و در خون جمع می‌شود. در نتیجه مرض قند در کودکان از همان بدو تولد خود را نشان می‌دهد. دیابت نوع 2 که احتمال دارد با نام دیابت بزرگسالان هم بشنوید و ممکن است با شنیدن نام بیماری کمی گمراه شوید، خوب است بدانید چاقی و بی‌تحرکی کودکان و نوجوانان سبب افزایش آمار ابتلا این گروه سنی به دیابت نوع 2 شده است. همچنین در کنارش به علت عادات نادرست تغذیه‌ای و ورزش نکردن شرایط را برای بروز دیابت نوع 2 در کودکان فراهم می‌کند.
علائم مرض قند در کودکان
- شب ادراری
- احساس تشنگی
- کاهش وزن
- تاری دید
- خستگی بدون انجام فعالیت خاصی
- احساس بوی میوه در دهان
تذکر:
- یکی از علامت‌های بیماری دیابت به خصوص بین کودکان 2 تا 3 سال وجود ترشحات چسبناک در ادرار است.
- از خواب بیدار نشدن کودک یکی از علائم دیابت در کودکان زیر 5 سال است که سبب افت شدید قند خون می‌شود.
تماشای تلویزیون و خطر ابتلا به دیابت در کودکان
چنانچه کودکی بیش از 3 ساعت از وقت خود را در طی روز به کامپیوتر، بازی‌های رایانه‌ای و تماشای تلویزیون صرف کند، در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار می‌گیرد. هر چه مدت زمان خیره شدن به نمایشگر افزایش پیدا کند، خطر ابتلا به بیماری دیابت هم در بزرگسالان و هم در کودکان افزایش پیدا می‌کند.
در طی تحقیقی که محققان در انگلستان روی ۴۵۰۰ کودک انجام دادند، دریافتند که خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ در کودکانی که مدت زمان بیشتری را برای خیره شدن به مانیتورها صرف می‌کنند، افزایش پیدا می‌کند. تحقیق‌ها نشان می‌دهد در بدن این کودکان قند خوب پردازش نمی‌شود، در واقع سلول‌های بدن کودک به انسولین مقاوم می‌شود که از دلایل اصلی دیابت است. این تحقیق در مجله آرشیو بیماری‌‌های کودکان چاپ و منتشر شده است که تایید کننده اثر سوء خیره شدن به نمایشگرها بر سلامتی بدن می‌باشد.
نکات تکمیلی‌تر
مارک ترمبلی متخصص و پژوهشگر چاقی در بیمارستان کودکان انستیتو اونتاوریو شرقی گزارش می‌کند، کودکان ما مدت زمان زیادی را صرف مشاهده تلویزیون و انجام بازی‌های رایانه‌ای می‌کنند که موجب شده، تعادل لازم برای داشتن زندگی سالم را از دست بدهند.
پژوهشی در سال ۲۰۱۵ انجام شد که نشان می‌دهد کودکان و نوجوانان ۱۸ تا ۱۳ ساله به طور متوسط ۹ ساعت در روز را صرف استفاده از کامپیوتر، گوشی‌های هوشمند و تلویزیون می‌کنند. در کودکان 8 تا 12 ساله نیز مدت زمانی که صرف استفاده از این وسایل می‌کنند، روزانه ۶ ساعت گزارش شده است.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد وقتی کودک 9 تا 16 ساله زمان زیادی را صرف استفاده از نمایشگرها می‌کند، شاخص توده بدنی در او افزایش پیدا می‌کند. شاخص توده بدنی بر اساس میزان چربی به نسبت قد و وزن محاسبه می‌‌گردد. تحقیق‌های دیگر نشان می‌دهد، صرف زمان زیاد برای تماشای تلویزیون موجب افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ می‌شود.
مقاله مرتبط : رابطه بین نمایشگرها و موفقیت تحصیلی کودکان
در تحقیقی که در آن ۴۵۰۰ کودک ۹ تا ۱۰ ساله از ۲۰۰ مدرسه ابتدایی در لندن، بیرمنگام و لستر مورد بررسی قرار گرفتند و از کودکان در خصوص مدت زمانی را که صرف مشاهده تلویزیون و بازی‌های رایانه‌ای می‌کنند، پرسیده شد. در نهایت پژوهشگران دریافتند کودکانی که بیشتر از ۳ ساعت در روز را صرف مشاهده تلویزیون و بازی‌های رایانه‌ای می کنند، ۱۱ درصد مقاومت به انسولین بیشتری در مقایسه با کسانی که کمتر از یک ساعت وقت صرف استفاده از نمایشگرها می‌کنند، نشان می‌دهند.
مقاومت به انسولین یعنی چی؟
منظور از مقاومت به انسولین این است که در این حالت ماهیچه‌‌ها، سلول‌های چربی و کبد پاسخ مناسبی را به انسولین نمی‌دهند، در نتیجه فرد به بیماری دیابت نوع ۲ مبتلا می‌شود. همچنین طبق نتایج بدست آمده کودکانی که مدت زمان زیادی را صرف تماشای نمایشگرها می‌کنند، میزان بیشتری از چربی و هورمون اشتها یا همان لپتین را بدنشان دارد. کاهش مشاهده تلویزیون و استفاده از لپ تاپ و تبلت می‌تواند خطر ابتلا به مرض قند را در کودکان کاهش دهد.
عوارض رایج بیماری دیابت در کودکان
- استفراغ
- درد شکمی
- حالت تهوع
- پوست خشک
- افزایش ادرار
- خشکی شدید دهان
در صورت عدم درمان مرض قند در کودکان عوارض زیر ایجاد می‌شود:
- بیماری کلیوی
- آسیب چشمی
- احتمال بروز فشارخون بالا
- احتمال ابتلا به بیماری قلبی و عروقی
نحوه تشخیص بیماری قند در کودکان
اگر کودک جزو گروه پرخطر محسوب می‌شود، بهترین راه تشخیص آزمایش خون است که شامل موارد زیر است:
- آزمایش AIC
- قند خون ناشتا
- تحمل گلوکز
- قند خون 2 ساعته
- قند خون تصادفی
آیا افزایش قند خون در کودکان قابل پیشگیری است؟
در حال حاضر امکان پیشگیری از دیابت نوع ا وجود ندارد ولی دیابت نوع 2 در کودکان با انجام کارهای زیر قابل پیشگیری است:
- وزن متعادل داشتن
- ورزش کردن
- محدود کردن مصرف غذاها و نوشیدنی‌های شیرین
راهکار برای مقابله با دیابت و کم تحرکی کودکان
سعی کنید در اوقات فراغت مانند آخر هفته، تعطیلات نوروز یا هر وقت آزاد دیگری که پیدا می‌کنید به کودکان انواع بازی‌های قدیمی که از دوران کودکی خود به یاد دارید را آموزش دهید و با هم بازی کنید. همین‌طور می‌توانید کودک را در کلاس‌های مختلف ورزشی ثبت نام کنید.
آیا دیابت نوع 1 در کودکان درمانی دارد؟
با کارهایی که زیر به آن اشاره شده است می‌توان آن را کنترل کرد.
- تزریق روزانه انسولین
- اندازه‌گیری مرتب قند خون ناشتا و غیر ناشتا با دستگاه گلوکومتر
- مصرف غذاهای سالم
- ورزش منظم
مرض قند چه در کودکان و چه در بزرگسالان از راه طب سنتی هم درمان دارد اما درمان حتما باید زیر نظر یک پزشک ماهر طب سنتی صورت گیرد. ممنون می‌شویم نظرها و پیشنهادهای خود را با ما در میان بگذارید.
تیم‌ژرسه
منبع: mayoclinic
