پارگی کیسه آب از علت تا نحوه تشخیص و درمان
در واقع کیسه آب همان کیسهای است که جنین و جفت در داخلش قرار گرفتهاند. هنگام نزدیک شدن به زمان زایمان این کیسه به صورت طبیعی پاره و مراحل لازم برای شروع زایمان آغاز میشود. در صورتی که این کیسه زودتر از زمان موعود دچار پارگی گردد، مشکلات بسیاری برای جنین و مادر پیش میآورد. پاره شدن کیسه آب چگونه اتفاق میافتد؟
کیسه آب در کجا قرار دارد؟
چه زمانی کیسه آب تشکیل میشود؟
نحوه مراقبت از کیسه آب در بارداری چگونه است؟
اینها برخی از سوالاتی است که یک خانم باردار نیاز دارد در مورد آنها اطلاعات داشته باشد. همراهی شما عزیزان باعث افتخار ما است.
کیسه آب برای جنین چه فایدهای دارد؟
مایع آمنیوتیک موجود در کیسه آب جنین بیشترش از آب تشکیل شده است. انواع هورمونها، مواد مغذی و آنتیبادی بعد از هفته 20 بارداری به آن اضافه میشود. در نتیجه تا هفته 36 بارداری این مایع مرتب بیشتر میشود و ادرار جنین هم به آن اضافه میشود و حدود یک لیتر میرسد. خوب است بدانید بعد از این هفته مقدار مایع آمنیوتیک کم میشود. این مایع به رشد قسمتهای مختلف جنین مانند کلیه، ریه و سیستم گوارشی کمک میکند. همچنین مانند یک سد دفاعی از جنین در برابر عفونتها و حتی ضربات محافظت میکند. جنین تا زمانی که ریههایش کامل شود، درون این مایع نفس میکشد.
زمان پاره شدن
پاره شدن کیسه آب در حین مراحل زایمانی رخ میدهد. در این هنگام مادر باردار و پزشک یا ماما در کنار هم منتظر تولد نوزاد میمانند. در حقیقت این بهترین زمان برای پاره شدن کیسه آب است.
گاهی اوقات کیسه آب جنین قبل از ۳۸ هفته بارداری پاره میشود. به این حالت پارگی زودرس کیسه آب میگویند. این اتفاق خوشایندی محسوب نمیشود زیرا از عوامل مهم مرگ و میر در دوران بارداری است و مسئول حدود ۲۰ درصد از مرگهای زمان بارداری محسوب میشود.
گاهی اوقات اولین علامت زایمان در یک مادر باردار پارگی کیسه آب است. در این حالت مادر منتظر به دنیا آمدن نوزاد است و در حقیقت در یکی از روزهایی که قرار بوده نوزاد به دنیا بیاید این اتفاق افتاده است.
بیشتر بدانید: نشانههای نشت مایع آمنیوتیک چیست؟
نکات تکمیلی در مورد پارگی کیسه
در حالت کلی، مادر هر چقدر نزدیک به هفتههای آخر بارداری شود، احتمال پارگی کیسه آب بیشتر خواهد شد. به این معنی نیست که حتما تمام مادران در هفتههای ۳۹ یا ۴۰ پاره شدن کیسه را تجربه میکنند. ممکن است جنین در هفته ۴۱ بارداری آماده به دنیا آمدن باشد و در این زمان پارگی را تجربه کنید. به هر حال حتما باید آرامش خود را حفظ نموده و در اولین فرصت به پزشک خود مراجعه نمایید. برخی از مادران حتی در هفته ۴۱ بارداری نیز دچار پارگی کیسه نشده و دردهای زایمان را تجربه نمیکنند. برای این شرایط مادر حتما باید تحت نظر باشد و با دریافت داروها و تزریقهایی، درد زایمان را به صورت مصنوعی تجربه کند.
علت پاره شدن کیسه آب
علت پاره شدن کیسه آب به طور دقیق مشخص نشده است ولی عوامل مختلفی در ایجاد آن تاثیر دارند. به طور کلی هر عاملی که باعث اتساع و کشش شدید رحم و کیسه آب بشود، میتواند باعث پارگی شود. در نتیجه دلایل پاره شدن زودرس کیسه آب را این موارد ذکر کردهاند:
- پلی هیدرآمنیوس (زیاد بودن بیش از حد مایع درون کیسه آب)
- فیزیولوژی غیر طبیعی پردهها (از ابتدا پردههای مناسبی بوجود نیامدهاند)
- عفونتهای رحم
- سابقه پارگی قبلی کیسه آب
- تعداد بارداری بالا و چندقلویی
- اختلالات تغذیهای شدید (کمبود ویتامین ها)
- مقاربت (نزدیکی خشن)
- نامناسب بودن موقعیت اقتصادی-اجتماعی
- نارسایی دهانه رحم
- اختلالات رحمی (رحم چندشاخ و یا کوتاه بودن گردن رحم)
- تصادف یا ضربه شدید به رحم
- بیماریهای مادر (دیابت، فشارخون)
تذکر: یکی از دلایل پارگی زود هنگام کیسه آب نزدیکی کردن در ماه یا هفتههای آخر میباشد. بهتر است آخر بارداری اقدام به نزدیکی نکرده و ریسکی در این باره نکنید.
علائم و تشخیص پارگی
پارگی کیسه آب ممکن است بزرگ یا کوچک باشد. لذا میتواند علامتهای متفاوتی را ایجاد نماید. در صورتی که احساس خروج مایع گرم و آبکی را از واژن به صورت ناگهانی یا قطره قطره نمودید به پزشک مراجعه کنید.
خروج مایع ممکن است شبیه بیاختیاری ادرار احساس شود یا همراه لکه خون و دفع توده موکوسی (مایع غلظت یافته) باشد. هر زمانی طی بارداری این علائم را مشاهده کردید، باید با پزشک تماس بگیرید. برای تشخیص نهایی، پزشک چند کار ممکن است انجام دهد که بسته به زمان بارداری، وضعیت سلامت جنین، سلامت مادر و امکانات درمانی موجود میتواند متفاوت باشد.
تذکر: در شرایطی ممکن است رنگ آن مایل به زرد یا سبز باشد. در نتیجه با ادرار اشتباه میشود.
آزمایش تشخیص پارگی
- تستفرن: برای انجام این کار مقداری از مایع خارج شده را بر روی لام کشیده و زیر میکروسکوپ نگاه میکنند. در صورتی که به شکل برگ سرخس بود، تست فرن مثبت و به معنی تایید خروج مایه آمنیوتیک میباشد.
- تست نیترازین: نمونه مایع خارج شده را به کاغذ نیترازین آغشته میکنند. در صورت تغییر رنگ به آبی نشانه وجود مایع آمنیوتیک میباشد و به معنی پارگی کیسه آب است. البته مایع نباید به خون، ادرار یا مواد آنتیسپتیک آلوده باشد زیرا نتیجه تست کاذب خواهد شد.
- مانور والسالوا: جهت انجام این مانور، پزشک به طور آهسته و ملایم بر روی قله رحم (فوندوس) فشار آورده و خروج مایع از دهانه رحم تشخیص قطعی را نشان میدهد.
ترشحات واژن را با پارگی کیسه اشتباه نگیرید؟
گاهی برخی از خانمها آب حاصل از پارگی کیسه را با ترشحات واژنی اشتباه میگیرند. نکته مهم و قابل توجه وجود این تفاوت میباشد که ترشحات واژنی معمولا چسبناک میباشند، اما آب کیسه شبیه به آب معمولی بوده و حالت لزج ندارد. گاهی تشخیص دادن این موضوع واقعا سخت است و پیشنهاد میشود حتما بعداز مشاهده موارد مشکوک به پزشک مراجعه نموده و آزمایشهای لازم را انجام دهید. بعداز انجام تستهای لازم، پارگی واقعی مشخص میگردد.
در چه مواردی پزشک با پارگی کیسه آب دستور پایان بارداری را میدهد؟
- اگر قبل از هفته 23 بارداری، پارگی کیسه آب رخ دهد، احتمال زنده ماندن جنین بسیار کم است.
- اگر در هفته 23 تا 34 بارداری پاره کیسه آب اتفاق بیفتد، ممکن است پزشک با معاینه نوزاد و مادر تصمیم بگیرد تا مادر را در بیمارستان بستری کند و با تجویز آنتیبیوتیک مانع از بروز عفونت شود.
- پزشک در هفته 34 بارداری برای جلوگیری از عفونت به دلیل کامل بودن نوزاد دستور ختم بارداری را میدهد.
- پاره شدن کیسه آب در هفته 38 بارداری کاملا طبیعی است و زایمان انجام میشود.
تذکر: هفته 23 بارداری حتی اگر جنین زنده بماند، احتمال دارد دچار مشکلات ذهنی یا جسمی شود.
درمان پارگی کیسه آب
در صورت تشخیص و تایید پارگی کیسه آب حتما نسبت به وضعیت مادر و جنین تصمیمهای مناسبی میگیرند که این کار بر عهده پزشک معالج است. اگر پارگی کیسه آب، زودرس تشخیص داده شود، پزشک با کنترل وضعیت سلامت مادر و جنین تصمیم به ادامه یا ختم بارداری میگیرد. همچنین ضربان قلب و حرکات جنین بعداز پاره شدن کیسه آب مرتب توسط پزشک کنترل میشود.
اگر پارگی در حد سوراخ کوچک است و با استراحت قطع شود و نوزاد نیز وضعیت خوبی داشته باشد (ضربان قلب طبیعی و بدون زجر جنینی) و تب یا عفونتی در هیچ کدام نباشد، ممکن است صبر کرده تا ثبات وضعیت پیدا شود. حجم مایع خارج شده از کیسه آب خیلی مهم است تا باعث ناهنجاریهای اسکلتی یا ریوی در جنین نشود. در صورتی که پزشک تشخیص دهد که زایمان باید به تعویق بیفتد، داروهای کورتیکواستروئید برای تکمیل ریه نوزاد تجویز میشود.
با استراحت مطلق و بررسی حال مادر و جنین تصمیم به ادامه بارداری یا ختم آن (زایمان طبیعی یا سزارین) میگیرند. به جز ختم بارداری به علت وجود شانس عفونت در پارگی کیسه آب درمانهای آنتی بیوتیکی نیز انجام میشوند.
امکان زایمان طبیعی بعد از پارگی کیسه آب وجود دارد؟
بله بعد از پارگی زودرس کیسه آب امکان زایمان طبیعی با تشخیص پزشک زنان وجود دارد. خوب است بدانید که زایمان طبیعی به انقباضات رحمی و وضعیت جنین در رحم بستگی دارد.
سعی کردیم هر آنچه که در مورد پارگی کیسه آب لازم است به شما همراهان عزیز بگوییم. ممنون میشویم نظرها و پیشنهادهای سازنده خود را با ما در میان بگذارید.
ژرسه
منبع: mayoclinic
