علائم شروع زایمان و نکات قابل توجه در رابطه با آن
مطالعات مختلف نشان می‌دهند که شروع زایمان چند نشانه مشخص دارد. اگر در اواخر دوران بارداری هستید، ممکن است علائمی را در بدن مشاهده کنید که به معنای نزدیک شدن زمان زایمان است که با مشاهده این نشانه‌ها باید فورا به بیمارستان مراجعه کنید. اگر تمایل دارید از جزئیات علائم شروع زایمان آگاه شوید، تا انتها با ما همراه باشید.
مراحل زایمان
به طور کلی زایمان به 3 مرحله تقسیم می‌شود:
- مرحله اول: زایمان شامل سه فاز به نام‌های نهفته، فعال و گذرا است. فاز نهفته طولانی‌ترین فاز است که شدت کمتری دارد. در این مرحله انقباضات بیشتر می‌شود و به گشاد شدن دهانه رحم کمک می‌کند تا جنین بتواند از کانال زایمان عبور کند. همچنین در این مرحله دهانه رحم شروع به نازک شدن می‌کند. در صورتی که انقباضات به طور منظم باشند، زن باردار را در بیمارستان بستری میکنند و از ناحیه لگن معاینه میکنند تا میزان باز شدن دهانه رحم مشخص شود. در مرحله فعال سرعت گشاد شدن دهانه رحم بیشتر می‌شود. احتمال دارد هنگام انقباض، درد یا فشار شدیدی در کمر و شکم احساس شود. پزشک در این مرحله توصیه می‌کند کمی صبر کنید تا دهانه رحم به طور کامل باز شود. در مرحله گذرا دهانه رحم کامل به اندازه 10 سانتی‌متر باز می‌شود. همچنین انقباضات شدیدتر می‌شود و هر 3 تا 4 دقیقه باز تکرار می‌شود.
- مرحله دوم: در این مرحله از مراحل زایمان دهانه رحم کامل باز شده و پزشک زنان اجازه فشار آوردن را به زن باردار می‌دهد. این فشارها با نیروی انقباض همزمان می‌شود و به جنین اجازه می‌دهد تا نقاطی از سر که نرم هستند از کانال باریک زایمان عبور کنند. زمانی که سر جنین بیرون می‌آید پزشک سریع خون و مخاط را از بینی و دهان جنین با مکش خارج می‌کند. همچنین پزشک برای کمک به زایمان و خارج شدن شانه‌ها و بدن جنین به زن باردار می‌گوید باید همچنان به خود فشار بیاورد.
- مرحله سوم: پس از زایمان یک مرحله مهم دیگر هست که در آن جفت را از بدن مادر خارج میکنند.
تذکر: مدت زمان زایمان در زنان متفاوت است و معمولا بین 12 تا 14 ساعت است.
علائم شروع زایمان
غیرقابل پیش‌بینی بودن زمان زایمان باعث می‌شود مادران باردار به‌خصوص مادرانی که برای اولین بار بارداری را تجربه میکنند، دچار نگرانی شوند.
معمولا خانم‌های باردار بروز هر علامتی را آغاز زایمان فرض میکنند و به بیمارستان مراجعه میکنند. شناخت بهتر علائم شروع زایمان می‌تواند نقش بسزایی در کاهش اضطراب‌های مرتبط با زایمان داشته باشد. علائم نزدیک شدن زایمان ممکن است برای برخی از مادران آشنا باشد و برخی دیگر هیچ اطلاعی از علائم مربوط به نزدیک شدن زایمان نداشته باشند.
به طورکلی نشانه‌های شروع زایمان شامل انقباض‌های منظم رحمی، افزایش ترشحات مخاطی دهانه رحم، پارگی کیسه آب و درد لگنی و کمر هستند که در ادامه کامل درباره هر یک از این علائم صحبت خواهیم کرد. برای آشنایی بیشتر با این علائم مطالعه این مطلب را از دست ندهید.
علائم شروع زایمان
انقباضات زایمان
انقباضات رحمی یکی از اصلی‌ترین و واضح‌ترین نشانه‌های زایمان است. در طول دوران بارداری و در اواخر آن ممکن است انقباضاتی بدون درد را تجربه کنید که براکستون هیکس(Braxton hicks) نام دارد و علائم شروع زایمان به‌حساب نمی‌آید.
این انقباض‌ها علاوه بر این‌که با درد همراه نیستند، نظم ندارند و به طور عمده در لگن یا جلوی شکم رخ می‌دهند اما انقباض‌های زایمانی معمولاً به شکل امواجی در طول رحم حرکت دارند و دردهای ناشی از آن همانند درد، تشدید شده عادت ماهانه است.
زمانی که شدت و نظم این انقباض‌ها افزایش پیدا کند تا جایی که بیش از ۳۰ ثانیه طول بکشد، می‌توانند نشان‌دهنده شروع فاز اول زایمان باشند. با گذشت زمان و نزدیک‌تر شدن زمان زایمان، تعداد، شدت و تداوم انقباض‌ها افزایش می‌یابند. در ابتدا این انقباضات حدود ۱۵ تا ۳۰ ثانیه طول می‌کشد و سپس درد از بین می‌رود. زمانی که هر انقباض ۳۰ تا ۹۰ ثانیه طول کشید و فاصله بین هر انقباض به 5 دقیقه رسید، فاز اول زایمان شروع شده و لازم است که مادر باردار به بیمارستان برود.
البته جای نگرانی نیست زیرا تا تولد نوزاد هنوز چند ساعت زمان باقی‌مانده است. پس از شروع فاز اول از مراحل زایمان این انقباض‌ها در دوره‌های متناوب تکرار می‌شوند. این الگوی انقباضی که با درد همراه است، ادامه پیدا می‌کند تا درد زایمان پیوسته و پس از آن زایمان رخ می‌دهد .
تذکر: در صورتی که انقباضات مربوط به زایمان نباشند و مشکلی، سلامت مادر و جنین را تهدید نکند باید به خانه برگشته و تا شروع انقباضات منتظر بمانید.
افزایش ترشحات مخاطی دهانه رحم
در زمان بارداری دهانه رحم بسته است اما با نزدیک شدن به زمان زایمان دهانه رحم باز می‌شود و وقتی دهانه رحم شروع به باز شدن می‌کند، مخاطی که در طول این دوران در این ناحیه جمع شده‌اند به داخل واژن ترشح می‌شوند.
این مخاط به صورت ترشحاتی صورتی، شفاف و ژله‌ای مشاهده می‌شود. رنگ صورتی آن به علت وجود مقداری خون در این ترشحات است که یک امر طبیعی است. اگر خونریزی زیاد باشد، می‌تواند ناشی از بروز یک مشکل باشد که در این صورت باید بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.
خروج این ترشحات به علت باز شدن دهانه رحم و نشان‌دهنده آغاز زایمان است. در برخی از موارد ممکن است علی‌رغم شروع انقباضات زایمان، خروج ترشحات مشاهده نشود.
پاره شدن کیسهٔ آب
در داخل رحم، جنین در کیسه‌ای پر از مایع آمنیوتیک(کیسه آب) است که در حفاظت از جنین نقش دارد. اگر در اواخر دوران بارداری خود هستید، لازم است به خروج هرگونه مایع بی‌رنگ و گرمی از ناحیه واژن توجه داشته باشید.
در جریان دردهای زایمانی یا هنگام زایمان امکان دارد کیسه آب پاره شود. پاره شدن کیسه آب به معنای شروع فرایند زایمان است. هر چند ممکن است در اواسط دوران بارداری نیز پارگی کیسه آب پاره رخ بدهد که این امر ناشی از بروز مشکلی در روند بارداری است.
اواخر دوران بارداری خروج هرگونه آبی از واژن می‌تواند نشانه پارگی کیسه آب باشد و می‌تواند علامت آغاز زایمان باشد. در مواردی که کیسه آب پاره نشده باشد پزشک برای شروع زایمان خود کیسه آب را پاره می‌کند.
در صورت پارگی کیسه آب پیش از شروع درد زایمان باید فورا به بیمارستان مراجعه کرد زیرا اگر فاصله پارگی کیسه آب تا زایمان طولانی شود، ممکن است جنین با خشکی مواجه شود و سلامت جنین به خطر بیفتد.
تذکر: پارگی کیسه آب در طی ۲۴ ساعت بارداری به پایان نرسد، سلامتی مادر و نوزاد به خطر میفتد.
درد لگنی و کمردرد
امکان دارد در روزهای پایانی بارداری و یا در مراحل اولیه زایمان دردهایی در ناحیه پایین کمر، لگن و محدوده مقعد ایجاد شود. این دردها که ناشی از فشار سر جنین بر این ناحیه ایجاد می‌شوند، به‌صورت منتشر بوده و تا زمان زایمان در دوره‌های متناوب تکرار می‌شوند.
برخی دیگر از علائم‌های شروع زایمان
- اسهال
- تکرر ادرار
- توقف افزایش وزن
- سستی در مفاصل
زمان مراجعه به پزشک
در هفته‌های آخر بارداری پزشک در رابطه با نشانه‌های شروع زایمان صحبت می‌کند و زمان مراجعه به بیمارستان یا تماس ضروری را مشخص می‌کند. بسیاری از مادران باردار در رابطه با زمان مراجعه به بیمارستان برای زایمان دچار سردرگمی می‌شوند اما کسب آگاهی در رابطه با علائم شروع زایمان می‌تواند در کاهش این نگرانی موثر باشد.
از آنجا که در اواخر دوران بارداری احتمال پارگی کیسه آب وجود دارد، در صورت خروج مقداری مایع که می‌تواند حتی چند قطره باشد، بهتر است پزشک خود را در جریان قرار دهید یا به بیمارستان مراجعه نموده و تحت معاینات پزشکی قرار گیرید تا در صورت لزوم اقدامات لازم انجام گیرد.
در پاره‌ای از موارد با توجه به حجم مایع آمنیوتیک خارج‌شده و همین‌طور وضعیت جنین امکان دارد در بیمارستان و تحت نظر باقی بمانید. بنابراین لازم است که در صورت پارگی کیسه آب، حتی اگر انقباضات رحمی زایمان هنوز آغاز نشده بود، پزشک خود را در جریان قرار داده و به بیمارستان بروید.
داروهای کاهش دهنده درد زایمان
داروهای تکسین دهنده درد زایمان به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- مسکن‌ها که بدون از بین بردن کامل حس یا حرکت عضله سبب بهبود درد می‌شوند که معمولا عضله‌ای یا وریدی به پایین کمر تزریق می‌شوند.
- داروهای بیهوشی تمام حس‌ها از جمله درد را کامل مسدود میکنند و از حرکت عضلات جلوگیری میکنند. در صورت سزارین ممکن است بیهوشی نخاعی، عمومی یا اپیدورال باشد. انتخاب نوع بیهوشی بستگی به سلامت مادر و جنین دارد.
امیدواریم مطالب فوق برای شما همراهان عزیز مفید و کاربردی بوده باشد. ممنون می‌شویم نظرها و پیشنهادهای خود را با ما در میان بگذارید.
تیم محتوای ژرسه
منبع: parents
