هورمون پروژسترون چیست و چه وظایفی دارد؟
همانطور که می‌دانید هورمون پروژسترون در واقع یکی از هورمون‌های استروئیدی است که از جسم زرد ترشح می‌شود. جسم زرد یکی از غدد درون ریز موقتی است که بدن جنس مونث پس از دوره تخمک گذاری در طول دومین نیمه از چرخه قاعدگی آن را تولید می‌کند.
هورمون پروژسترون و کارایی‌های آن
هورمون پروژسترون در واقع وظیفه آماده‌سازی غشای داخلی رحم برای بارداری را بر عهده دارد. این هورمون باعث می‌شود که لایه‌های داخلی رحم برای پذیرش تخمک لقاح یافته ضخیم شوند و همچنین باعث می‌شود که رحم لایه‌ای ضخیم را تشکیل دهد که این امر به نوبه خود از پس زدن تخمک جلوگیری می‌کند.
زمانی که بدن مقادیر بسیار زیادی از هورمون پروژسترون را تولید می‌کند و در واقع رحم را برای تخمک گذاری آماده می‌کند، اگر بارداری صورت نگیرد، سپس جسم زرد از بین می‌رود و این میزان پروژسترون افت پیدا می‌کند و این امر به نوبه خود باعث می‌شود که لایه داخلی رحم فرو بریزد و در نتیجه فرآیند قاعدگی آغاز شود.
اگر بارداری صورت بگیرد این هورمون همچنان به ترشح ادامه می‌دهد تا عروق خونی لایه‌های درونی رحم برای تغذیه جنین آمده شوند. این هورمون همچنین باعث می‌شود که در دوره بارداری تخمک‌های بیشتری تولید نشوند و همچنین وظیفه آماده‌سازی سینه‌ها را برای تولید شیر بر عهده دارد.
کنترل هورمون پروژسترون
می‌توان اینطور گفت که تشکیل جسم زرد در واقع به واسطه تحریکی که توسط هورمون هیپوفیز ایجاد می‌شود آغاز می‌گردد. تشکیل این جسم در واقع در روز چهاردهم قاعدگی رخ می‌دهد و بدن را وادار به آزادسازی تخمک از تخمدان می‌کند. سپس جسم زرد شروع به تولید و ترشح هورمون پروژسترون می‌کند تا بدین طریق بدن را برای بارداری آماده کند. اگر تخمک در این حال بارور نشود و جنینی به وجود نیاید جسم زرد از بین می‌رود و ترشح پروژسترون نیز کاهش پیدا می‌کند.
در این حال لایه درونی رحم ریزش پیدا کرده و در واقع قاعدگی رخ می‌دهد. با این وجود اگر تخمک بارور شود و به یک جنین تبدیل شود هم کانون سلول‌هایی که این جنین را احاطه کرده‌اند هورمون گنادوتروپین ترشح خواهند کرد که این هورمون در واقع یک ساختار شیمیایی مشابه با همان جسم زرد دارد. در این حال هورمون‌ها در واقع ترشح هورمون پروژسترون از جسم زرد را تحریک می‌کنند و در نتیجه تا زمانی که جفت کامل تشکیل شود و در رحم مستقر شود این هورمون همچنان ترشح خواهد شد.
میزان بالای پروژسترون چه عوارضی دارد؟
می‌توان اینطور گفت که اگر هورمون پروژسترون بیش از حد بالا باشد در واقع عواقب جدی‌ای را در بر نخواهد داشت. این هورمون همانطور که گفتیم در طول بارداری به صورت تصاعدی افزایش پیدا می‌کند. این هورمون به تنهایی و یا همراه با هورمون استروژن توسط اغلب خانم‌ها به عنوان قرص‌های ضد بارداری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این قرص در واقع با عملکردی که دارد از تخمک گذاری جلوگیری می‌کند و به میزان ۱۰۰ درصد از بارداری نیز جلوگیری خواهد کرد.
همچنین می‌توان از این هورمون برای کاهش علائم یائسگی در خانم‌هایی که دیگر پریود نمی‌شوند استفاده کرد چرا که در واقع این هورمون را برای آن‌ها فراهم خواهد کرد و دیگر عوارض ناخوشایند پریود نشدن را تجربه نخواهند کرد.
اگر این هورمون کم باشد چه اتفاقی رخ می‌دهد؟
اگر میزان پروژسترون کمتر از حد طبیعی باشد در واقع باعث می‌شود که خونریزی قاعدگی نامنظم باشد یا از سوی دیگر آن را بیش از اندازه زیاد خواهد کرد. میزان کم پروژسترون در مادران باردار می‌تواند موجب سقط جنین شود و یا حتی زایمان زودرس را به دنبال داشته باشد. اینکه هورمون پروژسترون از حد عادی کمتر باشد در واقع باعث می‌شود که تخمدان در دوران تخمک گذاری نتواند به صورت صحیح کار کند. این وضعیت معمولا برای خانوم‌هایی رخ می‌دهد که دچار سندروم تخمدان پلی کیستیک هستند.
ترشح هورمون پروژسترون و مشکلات آن
مشکلات مختلفی ممکن است که حین ترشح هورمون پروژسترون ایجاد شوند که در واقع از عمده آن می‌توان به چرخه قاعدگی نامنظم اشاره کرد. این امر می‌تواند خانوم‌ها را در روند بارداری دچار مشکل کند چرا که در اصل زمانی که ترشح هورمون پروژسترون کاهش پیدا می‌کند بدن دیگر قادر به ایجاد یک محیط مناسب برای تخمک گذاری نخواهد بود و در نتیجه فرد باردار نخواهد شد. زنانی که با میزان پایین این هورمون، باردار می‌شوند ممکن است که سقط جنین را تجربه کنند و حتی زایمان زودرس. بهتر است که پیش از اقدام به بارداری برای مشخص کردن این مقدار به دکتر زنان مراجعه کنید.
مقاله مرتبط : آزمایش‌های مورد نیاز قبل از بارداری
