حاملگی مولار یا حاملگی پوچ چیست؟
حاملگی مولار (hydatidiform mole) که به حاملگی پوچی یا بچه‌خوره نیز شهرت دارد از عوارض نادر در حاملگی است. در این حاملگی رحم فرد شروع به تکثیر سلول‌های تروفوبلاست (trophoblast) میکند. این سلول‌ها در صورت رشد طبیعی باعث ایجاد جفت می‌شوند. در این نوع حاملگی هرگز جنین شکل نمی‌گیرد، یعنی به صورت پوچ منجر به حاملگی فرد شده و از بین می‌رود.
انواع حاملگی مولار
- حاملگی مولار کامل: به گونه‌ای است که کیست‌ها پر از مایع شده و بافت جفت انسان به صورت کاملا غیرطبیعی متورم می‌شود. در این نوع حاملگی هیچ بافت جنینی تشکیل نمی‌شود و مایع آمنیوتیک هم وجود ندارد.
- حاملگی مولار نسبی: گاهی جنین شکل می‌گیرد ولی زنده نمی‌ماند. در این نوع حاملگی بافت جفت طبیعی با بافت جفتی غیرطبیعی در کنار هم به وجود می‌آیند. جنین در حاملگی نسبی معمولا همان اوایل سقط می‌شود.
اگر این نوع حاملگی مشخص نشود و درمان صورت نگیرد، ممکن است منجر به سرطان رحم گردد. حاملگی پوچ نیز همچون حاملگی طبیعی در ابتدا همان علائم را دارد اما این حاملگی علائمی فراتر از حاملگی طبیعی داشته که آن‌ها را بیان می‌کنیم.
علائم حاملگی مولار
در این حاملگی، زن باردار در طی ۳ ماه اول بارداری خون‌ریزی‌های واژینالی داشته که به رنگ قهوه‌ای تیره یا قرمز روشن است. این نوع حاملگی همراه با حالت استفراغ و تهوع شدید همراه است و در قسمت لگن زن باردار فشار بسیاری ایجاد میکند. در برخی موارد نیز کیست‌های انگور مانند از قسمت واژن زن باردار خارج می‌شود. این‌ها همگی علائم حاملگی مولار هستند ولی علائم دیگری نیز دارد که پزشک آن‌ها را تشخیص می‌دهد. از جمله این علائم کم‌خونی، فشارخون بالا، رشد سریع رحم نسب به زمان بارداری، کیست تخمدان، پرکاری‌تیروئید و پر‌ه‌اکلامپسی (شرایطی که در ادرار فرد پروتئین مشاهده‌شده و فشارخون آن را بالا میبرد) است.
مقاله مرتبط: حالت تهوع در بارداری از علت تا راه‌های درمان آن
علل بروز حاملگی مولار در زنان
اگر در فردی تخمک بارور شده غیرطبیعی ایجاد گردد، حاملگی مولار به وجود می‌آید. سلول‌های انسان ۲۳ جفت کروموزوم در حالت طبیعی دارند. هر یک از این کروموزوم‌ها به‌صورت جفت از پدر و مادر گرفته شده‌اند اما در حاملگی پوچ کامل، تخمک خالی است و فقط با دو اسپرم بارور می‌شود. تمام سلول‌های تخم تشکیل شده از پدر است و کروموزوم‌های مادر از بین رفته‌اند. به این طریق با غیرفعال شدن کروموزوم‌های مادر، کروموزوم‌های پدر شروع به تکثیر می‌کنند.
حال در حاملگی مولار نسبی، کروموزوم مادر باقی است ولی فقط ۲ سری از کروموزوم‌های پدر وجود دارد. به همین دلیل جنین به جای داشتن ۴۶ کروموزوم، ۶۹ کروموزوم دارد و این منجر می‌شود جنین حالت طبیعی نداشته باشد و تشکیل نشود.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟
- زنانی که بدن آن‌ها کمبود ویتامین A دارد.
- زنانی که سابقه خانوادگی بارداری پوچ دارند.
- خانم‌هایی که از چربی حیوانی کم استفاده می‌کنند یا اصلا مصرف نمی‌کنند.
عوارض و عوامل خطر در حاملگی مولار
حاملگی مولار یک اتفاق شایع است و در هر ۱۰۰۰ بارداری یک بارداری از این نوع حاملگی است (طبق مطالعاتی که بر روی خانم‌های باردار در آمریکا انجام شده است). برخی عوامل وجود دارند که منجر به ایجاد حاملگی پوچ می‌شود. یکی از این عوامل سن حاملگی مادر است. زنانی که کمتر از ۲۰ سال سن دارند یا بیشتر از ۳۵ سال سن دارند وقتی باردار می‌شوند ممکن است حاملگی آن‌ها از نوع مولار باشد یا اینکه فردی قبلا یک بار این حاملگی داشته و اگر دوباره باردار شود احتمال اینکه حاملگیش از نوع مولار باشد، زیاد است. طبق میانگین از هر ۱۰۰ زن یک زن به تکرار این نوع حاملگی دچار می‌شود.
بیشتر بدانید: آیا بارداری برای زنان دیابتی که می خواهند باردار شوند پرخطر است؟
این نوع حاملگی عوارض بسیاری نیز دارد که می‌توانیم یکی از این عوارض را باقی ماندن بافت مولار در بدن شخص بدانیم. اگر این اتفاق بیفتد ممکن است فرد را با مشکلات زیادی روبرو کند. این حالت که در فرد ایجاد می‌شود به حالت نئوپلازی تروفوبلاستیک بارداری پایدار (مخفف GTN) شناخته می‌شود. یکی از نشانه‌های حالت GTN وجود سطح بالایی از یک هورمون حاملگی به نام گنادوتروپین جفتی انسان پس از رفع حاملگی مولار است. تقریبا همیشه می‌توان این حالت GTN را درمان کرد. برای درمان این مشکل از شیمی درمانی استفاده می‌شود. در صورتی که شیمی درمانی جوابگوی این مشکل نباشد، فرد مجبور است عمل برداشتن رحم انجام دهد.
پیشگیری از این نوع حاملگی
راه و روش پیشگیری کلی برای زنانی که بارداری اول را تجربه می‌کنند، وجود ندارد ولی برای زنانی که بعداز به صفر رسیدن عدد بتا در حاملگی پوچ، قصد بارداری مجدد دارند راهکارهای زیر پیشگیرانه است:
- آزمایش‌های ژنتیک بسیار متفاوت هستند و بهتر است قبل‌از اقدام به بارداری انجام شوند. برای انجام این آزمایش به ادرار، بزاق، خون، مغز استخوان، مو، پوست یا بافت‌های مختلف بدن نیاز است. در زمان انجام آزمایش کروموزوم‌ها، DNA و RNA بررسی می‌شوند تا تغییرات و جهش‌های ژنتیکی تشخیص داده شوند. درست است که انجام این آزمایش‌ها بسیار پرهزینه است ولی به مادر کمک میکند تا یک بارداری طبیعی داشته باشد و دچار مشکلاتی مانند حاملگی پوچ نشود.
- در زمان بارداری پزشک یک زمان را برای انجام سونوگرافی مشخص میکند. بهتر است زنانی که قبلا تجربه حاملگی پوچ را داشتند، زودتر از زمانی که پزشک تعیین کرده به سونوگرافی بروند. در این صورت اگر مشکلی در رحم، ایجاد جفت، شکل‌گیری کیسه جنین و کیسه حاملگی باشد، سریع مادر متوجه می‌شود و اقدامات لازم را زودتر انجام می‌دهد.
تذکر: اگر هرگونه خونریزی یا لکه‌بینی در بارداری دارید حتما به پزشک مراجعه کنید تا او با تجویز سونوگرافی و آزمایش خون سطح هورمون HCG را ارزیابی کند و علت این مشکلات را تشخیص دهد.
بیشتر بدانید: آمپول HCG و نکاتی قابل توجه درباره آن
راه‌های درمان حاملگی مولار
برای درمان حاملگی پوچ از چند روش استفاده می‌شود:
- روش اول کورتاژ و اتساع است. این عمل معمولا به صورت سرپایی در بیمارستان انجام می‌شود.
- روش دوم درمان هیسترکتومی است که فرد با برداشتن رحم خود دیگر قادر به بارداری نیست.
- سومین روش درمان این حاملگی، کنترل هورمون گنادوتروپین جفت انسان است. در این روش پزشک با اندازه‌گیری سطح هورمون گنادوتروپین کمک میکند تا به حالت طبیعی بازگردد و تا زمانی که به حالت طبیعی باز نگردد، فرد باید زیر نظر پزشک درمان شود.
همراهان عزیز یادتان باشد هر خونریزی یا لکه‌بینی در بارداری نشانه حاملگی پوچ نیست و نیاز است توسط پزشک دقیق بررسی شود. ممنون می‌شویم نظرها و پیشنهادهای خود را با ما در میان بگذارید.
تیم محتوای ژرسه
منابع:
