حساسیت غذایی کودکان از علائم تا نحوه درمان
حساسیت یک نوع واکنش سیستم ایمنی فرد به یکی از مواد موجود در محیط بیرون از بدن خود که معمولا بی‌ضرر است، گفته می‌شود. حساسیت غذایی در کودکان زمانی رخ می‌دهد که این اتفاق نسبت به برخی از پروتئین‌های مواد غذایی در بدن کودک به وجود می‌آید.
اولین حساسیت کودک زمانی رخ می‌دهد که کودک از مصرف شیر مادر محروم باشد و ناچار به تغذیه کودک با شیرهای دیگر باشیم. این اتفاق برای تمام کودکان محروم از شیر مادر رخ نمی‌دهد. یکی از دلایل حساسیت غذایی یا آلرژی زمینه ارثی یا ژنتیک است. البته در ۴۰ سال اخیر در دنیا موارد حساسیت و آلرژی رو به افزایش است.
نحوه بروز حساسیت غذایی در بدن کودک
برخی از مواد غذایی شناخته شده حساسیت‌زا هستند. در اغلب کودکانی که دچار این مشکل بوده‌اند، گروه‌های غذایی مربوطه شناخته شده‌اند. هنگام مصرف این غذاها سیستم ایمنی بدن کودک ماده غذایی را با میکروب‌ها یکسان در نظر گرفته و به اشتباه در برابر آن‌ها واکنش نشان می‌دهد.
این واکنش به‌صورت تولید زیاد هیستامین است. هیستامین تولیدشده سبب ایجاد برخی علائم در بدن می‌شود. علائم و نشانه‌ها در کودکان متفاوت بوده و از علائم خفیف تا شدید متغیر است و حتی در صورت عدم تشخیص خطر مرگ را به همراه خواهند داشت.
مواد غذایی حساسیت‌زا
به‌طورکلی ۸ گروه از مواد غذایی هستند که در بدن ایجاد حساسیت نموده و می‌توانند باعث واکنش آلرژیک شوند. این مواد غذایی شامل:
- شیر گاو
- بادام‌زمینی
- تخم‌مرغ
- میگو
- گندم
- ماهی
- مغز گردو و بادام
- سویا
با توجه به اینکه مواد غذایی حساسیت‌زا در کودکان شناخته شده‌اند و تغذیه تکمیلی از سن شش ماهگی کودک شروع می‌شود، به خوبی می‌توان با استفاده از اصول صحیح تغذیه و دانستن زمینه ارثی پیش‌بینی لازم را انجام داد. در این حالت با اضافه نمودن فقط یک ماده غذایی جدید به رژیم غذایی کودک به میزان کم و شناخت مواد غذایی ذکر شده و آشنایی با علائم جسمی حساسیت غذایی در کودکان اقدامات لازم با سرعت و دقت بیشتری انجام خواهد گرفت.
علائم جسمانی حساسیت غذایی در کودکان
واکنش بدن نسبت به مواد غذایی حساسیت‌زا در همه کودکان به یک شکل و با یک علامت نیست. دانستن علائم مختلف واکنش حساسیت‌زا به شناخت درست این مسئله کمک میکند.
علائم پوستی حساسیت غذایی
در کودکان به‌صورت کهیر، قرمزی، جوش و تورم ممکن است، خود را نشان دهد. یک یا تمام علائم پوستی همراه با سایر علائم یا به‌صورت تنها نشانه حساسیت کودک است.
علائم تنفسی
حسایت کودک می‌تواند شامل تنگی نفس، خس‌خس سینه، تنفس صدادار، آسم، آبریزش، شنیده شدن صدای ویز موقع تنفس، عطسه و حتی قطع تنفس در مراحل شدید باشد.
علائم سیستم اعصاب در حساسیت کودک
در حساسیت غذایی کودکان سیستم عصبی به صورت بی‌قراری، گریه، پرخاشگری و تحریک‌پذیری واکنش نشان می‌دهد.
گوارش
در حساسیت مواد غذایی در گوارش این علائم مانند اسهال، دل‌درد، نفخ، استفراغ و خون در مدفوع دیده می‌شوند.
نشانه‌های شوک آنافیلاکسی در کودکان
برخی از کودکان به علت مصرف برخی از مواد غذایی مثل بادام زمینی بدن واکنش آلرژیک شدیدی به نام آنافیلاکسی نشان می‌دهد. در نتیجه کودک بعد از مصرف ماده غذایی حساسیت‌زا در بلع یا تنفس دچار مشکل می‌شود که باید بلافاصله به پزشک مراجعه شود. همین‌طور نشانه‌های شوک آنافیلاکسی عبارتند از:
- درد در قفسه سینه
- گیجی
- بیهوشی(غش)
- تنگی نفس
- تورم لب، زبان و گلو
- کبود شدن
- نبض ضعیف
چگونگی تشخیص حساسیت غذایی در کودکان
اغلب زمانی بسیار کوتاه پس از مصرف ماده غذایی حساسیت‌زا علائم جسمانی ذکر شده بروز میکند و والدین و پزشکان قادر به تشخیص می‌شوند اما گاهی علائم بلافاصله به وجود نمی‌آیند که به آن‌ها حساسیت‌های تأخیری گفته می‌شود. همچنین پزشک برای تشخیص درست سوالاتی از والدین می‌پرسد که به شرح زیر است:
- علامت‌ها و نوع تغذیه‌ای که کودک مصرف میکند.
- تعداد دفعاتی که واکنش‌های آلرژی‌زا در بدن رخ می‌دهند.
- مدت زمانی که کودک غذایی خاص را مصرف میکند و شروع علائم آلرژی‌زا چقدر است.
- سابقه خانوادگی ابتلا به حساسیت‌ها و بیماری‌هایی مانند اگزما و آسم در خانواده وجود دارد.
علائم حساسیت‌های تاخیری
یبوست، اسهال، رفلاکس، وجود خون در مدفوع، ایجاد گاز معده و اگزمای شدید از نشانه‌های حساسیت تاخیری می‌باشد. در صورت مشاهده علائم حساسیت غذایی در کودکان بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید. پزشک ممکن است توصیه به انجام آزمایش حساسیت پوستی یا آزمایش خون و یا ترکیب هر دو مورد را تجویز کند. پس از تشخیص حساسیت غذایی اقدامات و توصیه‌های لازم توسط پزشک صورت می‌گیرد. رعایت توصیه پزشکان در این موارد کاملا ضروری می‌باشد.
تذکر: قبل از یک سالگی به کودک عسل یا شیر گاو ندهید.
بیشتر بدانید: خطر ابتلا به دیابت در کودکان بی‌تحرک
درمان حساسیت غذایی
درمان قطعی حساسیت کودک به غذا در حال حاضر امکان‌پذیر نیست اما برای جلوگیری از بروز علائم حساسیت یا شدید شدن علائم حساسیت لازم است تا از مصرف ماده غذایی محرک خودداری شود. نحوه مصرف مواد غذایی حساسیت‌زا توسط پزشک در صورت لزوم آموزش داده می‌شود. همچنین خوب است با پزشک کودک در مورد اینکه در موقع بروز واکنش‌های آلرژی‌زا چه کارهایی انجام دهیم، صحبت کنیم. احتمال دارد پزشک زمانی که کودک حساسیت خفیفی دارد، آنتی‌هیستامین را تجویز کند ولی در مواقعی که واکنش آلرژی شدید باشد، اپی‌نفرین تزریقی را برای کودک تجویز کند.
سعی کردیم هر آنچه لازم است در مورد حساسیت غذایی در کودکان را برای شما همراهان عزیز بگوییم. ممنون می‌شویم، نظرها و پیشنهادهای خود را با ما در میان بگذارید.
تیم‌ژرسه
منبع: kids Health
